Białe zagrożenie – lawiny

Białe zagrożenie – lawiny

Lawiny są największym zagrożeniem w górach – i to jest fakt, potwierdzony niestety wieloma przykładami i statystyką. Wystarczy wspomnieć, że w XX wieku w samych Alpach zginęło ponad 10 tysięcy osób…

Rodzi się więc zasadnicze pytanie – czy można zapobiec działaniu białego żywiołu lub choćby przewidzieć, kiedy zacznie zagrażać? Odpowiedzi szukamy poniżej.

Budowa śniegowej pokrywy

Biały puch odpowiedzialny za powstawanie lawin nie jest tylko masą zamarzniętej wody. Przechodzi ciągłą metamorfozę – od momentu, gdy pada, po ostateczne wyparowanie. W zależności od warunków pogodowych, zmieniają się jego własności i struktura. Badacze śniegu potwierdzają, że nawet w ciągu jednego dnia śnieg może się destabilizować, stworzyć lawinę, a następnie znów stać się stabilny. Wszystko to sprawia, że lawiny pozostają złożonym zjawiskiem, którego natura wciąż jest dla naukowców zagadką do rozwiązania.

Lawina pyłowa

Powstaje ze świeżo spadłego śniegu, schodzi zwykle po obfitych opadach. Wtedy warstwa świeżego puchu jest wrażliwa na najmniejsze nawet zakłócenia stabilności: drgnięcia, podcięcia, gwałtowne podmuchy wiatru, silną falę dźwiękową. Niezbity jeszcze, lekki śnieg schodzi po zboczach gór, tworząc aerozolową chmurę o wysokości przekraczającej niekiedy 100 metrów, a pędzącą z prędkością kilkuset kilometrów na godzinę.

Lawina ze śniegu osiadłego

To największy wróg narciarzy. Przyczyną jej powstawania jest słabe przyleganie do siebie poszczególnych warstw śniegu, które mogą się zsuwać, jedne po drugich. To nie górne płaty śniegu powodują lawinę, ale niższe, starsze jego warstwy. Lawiny tego rodzaju są nieobliczalne, praktycznie nie sposób je przewidzieć. Grubość schodzącego z góry płatu waha się od 30 centymetrów do kilku metrów.

Lawina gruntowa

Jest wywoływana oddzieleniem się od podłoża warstwy mokrego śniegu, nadtopionego w wyniku wzrostu temperatury. Śnieg w takiej lawinie jest ciężki, nasączony wodą, ześlizguje się po ziemi albo po starszych, wciąż mocno zmrożonych dolnych warstwach. Taka lawina, w przeciwieństwie do pyłowej, ma przewidywalną trajektorię i najłatwiej przewidzieć jej zejście. Przemieszcza się z umiarkowaną prędkością, od 30 do 50 km/godz.

Przewidywanie lawin

Najskuteczniejszym sposobem radzenia sobie z białym żywiołem jest umiejętność przewidywania lawin. Dlatego we wszystkich górach świata stale są prowadzone badania nad właściwościami i zachowaniami śniegu. Uzyskana wiedza coraz częściej pozwala lokalizować strefy zagrożenia. Uzyskane przez badaczy informacje na bieżąco są gromadzone na tzw. CLPA, czyli mapach prawdopodobnych lokalizacji lawin.

Naukowcy zajmujący się przewidywanie lawin korzystają z wiedzy z wielu dziedzin, m.in. mechaniki cieczy i ciał stałych, matematyki, geografii, inżynierii lądowej czy geologii. Dzięki wieloletnim doświadczeniom są w stanie opracować modele różnych pokryw śniegowych. Na nich przeprowadzają eksperymenty. W warunkach laboratoryjnych, przy użyciu dmuchaw, promienników ciepła i innych narzędzi – symulują ruchy śniegu o różnych własnościach. Na tej podstawie powstają symulacje komputerowe pokryw śnieżnych i ich ewentualnych ruchów na konkretnych terenach. Często badacze zajmują się także analizą próbek śniegu, mierzą grubość opadów śniegu, temperaturę powietrza i śniegu, stopień jego wilgotności, nasłonecznienia itp. i na tej podstawie prognozują zmiany pokrywy śnieżnej.

Dzięki tym wszystkim badaniom udało się stworzyć system, który skutecznie pozwala przewidzieć zagrożenie, jednak ofiar lawin ciągle przybywa. Z czego to wynika? Czynników jest wiele, ale o jednym należy pamiętać – lawiny nigdy nie znikną z gór.

Lawina pod Gangapurną

[tube]http://www.youtube.com/watch?v=ZdtFKo2yc1s[/tube]