Czy gwara naprawdę zanika?
Czy gwara naprawdę zanika?
Jeszcze dobrych kilka lat temu w mniejszych miejscowościach można było usłyszeć co krok ludzi posługujących się gwarą. Dziś to zjawisko rzadkie, a takiej odmiany języka używają prawie wyłącznie ludzie starsi, wychowani i osiedleni w danym regionie. Dlaczego polskie gwary zanikają, czemu coraz mniej ludzi w dzisiejszych czasach posługuje się gwarą, gdzie szukać przyczyny?
O tym wszystkim poniżej. Zapraszam.
Czym jest gwara?
Gwara jest specyficzną odmianą języka, mową przynależną do danego regionu kraju. Powstała z wyodrębnienia się z języka ogólnego. Zrozumiemy spokojnie osobę posługującą się gwarą, bo do języka ogólnego włączy ona słowa z innym akcentem, końcówkami i ogólną wymową.
Dlaczego gwara zanika?
Nie jest to łatwe pytanie, a na taki stan rzeczy wpływ miało i ma nadal kilka istotnych czynników. Język polski jest językiem bogatym, jeśli chodzi o gwary. W każdym regionie możemy usłyszeć inną gwarę, ale niestety coraz rzadziej. Ludzie mówią tą odmianą języka, ale z reguły w mniejszych miejscowościach, wioskach, i są to najczęściej ludzie starsi. Może być to wynikiem rozwijania się społeczeństwa, kultury, która nieco oddala się od korzeni i idzie do przodu. Zanika tradycja, pewne obyczaje, w tym specyficzny język. Młodzi ludzie wyjeżdżają do miast bądź do innego kraju i nie są osobami, które z chęcią korzystają z gwary. Częściej używają neologizmów kosztem języka przodków.
Mówienie gwarą bardzo często kojarzone jest z marnym wykształceniem, pochodzeniem z niskich warstw społecznych czy z „wieśniactwem”. Takie są poglądy większości ludzi w kraju. Przykro jest, kiedy część kultury, tożsamości narodowej traktowana jest jako objaw czegoś gorszego. Gwara to przecież konkretna część języka danego narodu i powinno się ją „utrzymywać przy życiu”.
Jak to ktoś kiedyś ładnie powiedział: gwara, jaką mówię, jest dla mnie synonimem rodzinnego domu. To swoistego rodzaju mała ojczyzna, bezpieczeństwo. Ponadto zauważmy, ile utworów literackich byłoby nijakich bez gwary. To właśnie ona wzbogaca język, sprawia, że staje się żywy i plastyczny. Obok tego języka, którym mówimy na co dzień, warto również znać ten „poboczny”.
Kilka ciekawostek na temat gwary
Gwarą posługuje się co piąty mieszkaniec naszego kraju, czyli około 20% populacji. Porównując to z sytuacją w Polsce międzywojennej (80% ludzi mówiło gwarą), wynik jest bardzo kiepski. Rokowania są jednak obiecujące, przychodzi powoli moda na ludowe stroje, a przynajmniej niektóre elementy, na muzykę folklorystyczną, więc może i przyjdzie moda na posługiwanie się gwarą? Oby!
