Gwatemala – kraj wiecznej wiosny

Gwatemala – kraj wiecznej wiosny

Położenie: jest to państwo w Ameryce Środkowej
Powierzchnia: 108 889 km2
Stolica: Gwatemala
Główne miasta: Quezaltenango, Escuintla, Flores, Puerto Barrios, Retalhuleu

Warunki naturalne

Gwatemala to kraj wysokich gór, na ich obrzeżach znajdują się niziny. Równolegle do wybrzeża Oceanu Spokojnego biegną Kordyliery, poprzecinane dolinami rzek i zapadliskami tektonicznymi, które dzielą je na szereg pasm, masywów i wyżyn. Środkową część kraju przecinają główne pasma górskie: na północy starsze, bardziej zerodowane Sierra de los Cuchumatanes i Sierra de las Minas, oraz na południu młodsze – Sierra Mądre, z 33 wulkanami, w tym z 3 czynnymi. Szczyty najwyższych wulkanów: Tajumulco (4220 m n.p.m.) i Tacana (4093 m n.p.m.) okresowo pokryte są śniegiem. Tajumulco jest najwyższym szczytem Ameryki Środkowej, a najaktywniejszym wulkanem jest Fuego (3835 m n.p.m), leżący na południu kraju. Pasma górskie otaczają centralną wyżynę – teren osadnictwa i gospodarki. Rozczłonkowane góry i wyżyny opadają na południu ku pasowi niziny nad brzegiem Oceanu Spokojnego, mającej szerokość około 60 kilometrów, a na północy przechodzą w pagórkowatą i bagnistą nizinę El Peten. Wzdłuż przełomu warstw geologicznych, w dolinie rzeki Motagua, na wschodzie kraju, znajduje się strefa trzęsień ziemi.

[tube]http://www.youtube.com/watch?v=DC-3BXRL0UQ[/tube]

Klimat

Na nizinie El Peten i na wybrzeżu karaibskim panuje klimat równikowy, bardzo wilgotny, z wyraźną porą deszczową. Nizina nadbrzeżna nad Oceanem Spokojnym ma klimat podrównikowy o zmiennej wilgotności. W górach zaznaczają się piętra klimatyczne: obszary o wysokości 600-1800 m n.p.m. znajdują się w klimacie umiarkowanym, wysokie góry zaś w chłodnym. Średnia roczna suma opadów na obszarach śródgórskich i nad Oceanem Spokojnym wynosi 500-1000 mm, a na północy kraju i w południowo-zachodniej części Kordylierów 2000-3000 mm.

Fauna i flora

Rozległą nizinę El Peten i nizinę nad brzegiem Morza Karaibskiego pokrywają w znacznej części wiecznie zielone, wilgotne lasy równikowe, w których spotyka się między innymi kauczukowce. W środkowej partii gór rosną lasy dębowe i sosnowe. Natomiast dla suchych kotlin wyżynnych i dla krajobrazu krasowego gór Sierra de los Cuchumatanes charakterystyczne są kolczaste krzewy i kaktusy. Wzdłuż wybrzeży występują zarośla mangrowe. Typowymi zwierzętami lądowymi są jaguary, pekari (ssaki parzystokopytne pokrewne świniom) i małpy. Środowisko wodne zamieszkują krokodyle i manaty (roślinożerne ssaki morskie z rzędu syren, dziś bardzo rzadkie, znajdujące się pod ochroną). W lasach tropikalnych spotyka się ogromne bogactwo gatunków ptaków.

[tube]http://www.youtube.com/watch?v=lzx35iEYe8w[/tube]

Historia

Przez wiele stuleci obszar dzisiejszej Gwatemali zamieszkiwali Indianie, głównie z plemienia Majów. Między rokiem 1523 i 1524 przybyli do tego kraju Hiszpanie. Podboju dokonali pod wodzą Pedra de Alvarado (ok. 1485-1541). Około roku 1535 Gwatemala weszła w skład wicekrólestwa Nowa Hiszpania, tworząc wraz z całą Ameryką Środkową kolonię hiszpańską pod nazwą kapitanii generalnej. Ziemie Ameryki Środkowej stanowiły łakomy kąsek dla wielu państw. W XVIII wieku do karaibskiego wybrzeża Gwatemali przybili Anglicy i podjęli próby jego opanowania. Udało się to im dopiero w następnym stuleciu. Około połowy XIX wieku podbili wschodnie wybrzeże Gwatemali i utworzyli tam swoją kolonię pod nazwą Honduras Brytyjski. W roku 1821 wybuchło w kraju powstanie Kreoli skierowane przeciwko kolonizatorom, w wyniku czego Gwatemala stała się państwem niepodległym. Jedenaście lat po oderwaniu się od Hiszpanii, w roku 1832, połączyła się z cesarstwem meksykańskim, a następnie od tegoż roku aż do roku 1838 pozostawała w składzie Zjednoczonych Prowincji Ameryki Środkowej. Było to państwo federacyjne.

W 1839 roku Gwatemala wystąpiła z federacji i stała się odrębną republiką. Od roku 1840 do 1865 dyktatorskie rządy w kraju sprawował Metys José Rafael Carrera. Za jego rządów w roku 1850 uchwalono pierwszą konstytucję, która reprezentowała interesy warstw wyższych i kleru. W roku 1879, już za rządów kolejnego prezydenta, Justo Rufino Barriosa, weszła w życie nowa – liberalna – konstytucja, w której zapisano m.in. rozdział Kościoła od państwa, sekularyzację dóbr kościelnych oraz reformę szkolnictwa. Trwał rozwój gospodarczy kraju. II wojna światowa przyniosła upadek gwatemalskiej gospodarki, która opierała się głównie na kapitale obcym: w XIX wieku – brytyjskim, w XX wieku – amerykańskim.

Prezydent Arbenza Guzman (rządził w latach 1951-1954) chciał doprowadzić do osłabienia potęgi i wpływów wielkich właścicieli ziemskich oraz plantatorów zagranicznych, jednakże został obalony w wyniku zamachu stanu. Zamachowców wsparły Stany Zjednoczone. Przemiany w strukturach własnościowych i politycznych uległy zahamowaniu. Od tej pory cechą charakterystyczną w polityce Gwatemali jest duże znaczenie wojska. Prawicowe rządy, tworzone albo popierane przez wojsko, w sposób brutalny zwalczają lewicową partyzantkę, czyli guerillę, i Indian przy pomocy tak zwanych szwadronów śmierci. W latach 1978-1982 guerilla zaktywizowała się jako Gwatemalska Jedność Ludowo-Rewolucyjna, lecz w odpowiedzi na jej działalność nastąpiła eskalacja działań armii i terroru prorządowych szwadronów śmierci. Od 1984 roku następuje powolny proces przejścia do rządów cywilnych, w wyniku czego próbuje się ograniczyć rolę armii w państwie. W roku 1985 przyjęto nową konstytucję. Od roku 1990 prowadzone są negocjacje z ugrupowaniami partyzanckimi.

Kultura i sztuka

Obszar dzisiejszej Gwatemali stanowił centrum kultury Majów, której początek datuje się na 800 rok p.n.e., a jej najpełniejszy rozkwit przypadł na okres od III do VII wieku. Majowie stworzyli wtedy wokół miast-państw wysoką cywilizację ze wspaniałą sztuką użytkową, zwłaszcza tkactwem i ceramiką, odznaczającą się bogactwem formy i oryginalnym zdobnictwem. Około X wieku z niewiadomych przyczyn nastąpił upadek Majów, którzy porzucili swoje dotychczasowe siedziby i przenieśli się na inne terytoria. Pozostały po nich ruiny kamiennych miast. Po konkwiście i chrystianizacji kraju rozpowszechniła się sztuka hiszpańska, która w połączeniu z tradycyjną sztuką Indian dała ciekawe efekty, szczególnie w architekturze, wystroju wnętrz i malarstwie. Literatura pisana powstawała w języku hiszpańskim (tzw. literatura iberoamerykańska). W drugiej połowie XIX wieku zaznacza się osłabienie wzorców prozy hiszpańskiej na korzyść powieści francuskiej, a następnie wątków rodzimych. Teatr, wyrosły z widowisk obrzędowych Indian, jako odrębna gałąź sztuki zaistniał na początku XIX wieku.

Atrakcyjne miejsca

Poza nieskażoną przyrodą i dziewiczymi lasami tropikalnymi warto odwiedzić nieliczne miasta, a zwłaszcza stolicę – Gwatemalę, założoną w roku 1524 jako Santiago, zniszczoną w 1541 w wyniku trzęsienia ziemi, ponownie zbudowaną w roku 1776. Z roku 1676 zachował się najstarszy gwatemalski uniwersytet; ponadto trzeba zobaczyć bibliotekę narodową, muzea, katedrę z XVIII-XIX wieku (odbudowaną po trzęsieniu ziemi w 1918 roku), budowle użyteczności publicznej z XIX wieku. Quezaltenango, drugie co do wielkości miasto Gwatemali, jest położone na wysokości około 2330 m n.p.m. W jego pobliżu przebiega Droga Panamerykańska.

[tube]http://www.youtube.com/watch?v=6oqdCyc6Wjs[/tube]