Kanada – kraj klonowego liścia

Kanada – kraj klonowego liścia

Położenie: państwo leży na kontynencie Ameryki Północnej, obejmuje też liczne wyspy, w tym Archipelag Arktyczny (1 300 000 km2) i Nową Fundlandię
Powierzchnia: 9 958 319 km2
Stolica: Ottawa
Główne miasta: Montreal, Toronto, Winnipeg, Hamilton, Edmonton, Calgary, Vancouver

Warunki naturalne

Obszar kraju zajmuje prawie całą północną Amerykę Północną aż po archipelagi podbiegunowe. Kanada, tak jak zapisano w godle, rozciąga się od morza do morza „A mari usque ad mare” – od Oceanu Atlantyckiego na wschodzie po Ocean Spokojny na zachodzie. Środek kraju zajmuje tarcza kanadyjska – nazwana także laurentyńską, powstała ze skał prekambryjskich, wygładzonych w epoce lodowcowej przez lodowce. Aktualnie na tych rozległych terenach rosną lasy. Na wschodzie pomiędzy Appalachami a tarczą kanadyjską ciągną się niziny nad Rzeką Świętego Wawrzyńca, która płynie w kierunku północno-wschodnim. Rzeka ta jest wielkim i istotnym szlakiem komunikacyjnym, łączy Wielkie Jeziora z Oceanem Atlantyckim. Oprócz Rzeki Świętego Wawrzyńca do największych należą też Mackenzie, Saskatchewan, Frazer oraz Jukon. Na zachodzie aż do podnóży Kordylierów rozciągają się Wielkie Równiny z preriami. Znajduje się tutaj jeden z największych na Ziemi regionów uprawy zbóż. Wzdłuż wybrzeża Pacyfiku biegną Kordyliery z najwyższym szczytem Kanady – Loganem. Na obszarze Kanady znajdują się liczne jeziora polodowcowe, np. Ontario, Erie, Wielkie Niedźwiedzie, Wielkie Niewolnicze, Winnipeg.

Klimat

Klimat jest umiarkowany na południu kraju, okołobiegunowy na północy, natomiast w środku Kanady – kontynentalny suchy. Na wybrzeżu wschodnim zaznacza się wpływ zimnego Prądu Labradorskiego, na wybrzeżu zachodnim – ciepłego Prądu Alaski. Największe opady pojawiają się na zachodnich stokach Kordylierów, a najmniejsze w środkowej Kanadzie. Na północy i na północnym zachodzie w zimie wieją silne wiatry, które wraz z obfitymi opadami śniegu są powodem zamieci śnieżnych. Trzy piąte powierzchni Kanady to wieczna zmarzlina (Jukon, Terytoria Północno-Zachodnie, północny Quebec).

Fauna i flora

Najzimniejsze rejony Archipelagu Arktycznego pokrywają lodowce albo skąpa roślinność pustyni polarnej. Od wybrzeży Nowej Fundlandii, przez półwysep Labrador, po tereny Jukonu rozciąga się strefa północnych borów szpilkowych tajgi kanadyjskiej, w której rosną świerki, jodły balsamiczne, sosny oraz modrzewie. W dolinie Rzeki Świętego Wawrzyńca oraz w rejonie Wielkich Jezior znajdują się lasy mieszane i liściaste, z charakterystycznym dla Kanady klonem cukrowym, choiną kanadyjską, bukiem amerykańskim i dębami. Wielkie Równiny to teren naturalnych prerii. Góry Skaliste porastają bujne lasy szpilkowe. Na wybrzeżu Oceanu Spokojnego rozciągają się ogromne lasy z żywotnikami olbrzymimi i jedlicami zielonymi. Jedna trzecia powierzchni kraju to tereny zalesione.

[tube]http://www.youtube.com/watch?v=GYwr6PyLGXU[/tube]

Historia

Pierwsi mieszkańcy dotarli ponad 20 tys. lat temu z Azji lądowym przesmykiem, który mieścił się w miejscu dzisiejszej Cieśniny Beringa. Rdzenni mieszkańcy Kanady to Indianie, a na północy Eskimosi. Żeglarze z Europy przybijali do wschodniego wybrzeża jeszcze zanim Krzysztof Kolumb odkrył Amerykę. W 1497 roku zajął je w imieniu Anglii Giovanni Caboto, który odkrył wyspę Cape Breton i Labrador. W roku 1534 do Zatoki Świętego Wawrzyńca dotarł Jacques Cartier, które uważa się za odkrywcę Kanady.

W wieku XVII pojawiają się tu liczni misjonarze oraz podróżnicy francuscy zakładający pierwsze osady koncentrujące się wokół Rzeki Świętego Wawrzyńca. Anglicy zasiedlają wschodnie wybrzeże kontynentu. Narastający konflikt interesów pomiędzy Francją a Anglią doprowadził do klęski Francji w 1763 roku. W 1774 r. podpisano Akt z Quebec, który zapewniał ludności francuskiej pewne przywileje. Do połowy XIX wieku przybyło z Anglii, a przede wszystkim z Irlandii, jakieś 800 tys. osób. Francuzi znaleźli się w mniejszości i obawiając się wynarodowienia, wzniecili powstanie w Quebecu 1837 roku, krwawo stłumione przez Anglików. W 1863 roku na mocy Aktu Brytyjskiej Ameryki Północnej zjednoczono większość posiadłości brytyjskich w Ameryce Północnej, tworząc Dominium Kanady. Następnie dołączyły do niego kolejne prowincje, a jako ostatnia w 1949 roku – Nowa Fundlandia. W 1885 roku zakończono budowę kolei transkanadyjskiej, co przyspieszyło kolonizację zachodnich rejonów Kanady.

Od XIX wieku datuje się błyskawiczny rozwój gospodarczy państwa. W czasie I wojny światowej, podobnie jak podczas II wojny, wojska kanadyjskie walczyły na terytorium Europy przeciw Niemcom. W 1926 roku Kanada razem z innymi dominiami brytyjskimi zyskała niepodległość. Po II wojnie została członkiem NATO. Na początku XX wieku do Kanady przybyło 2 milionów emigrantów, przede wszystkim z Europy Środkowej, w tym także z Polski. Pierwsi Polacy pojawili się w Kanadzie po upadku powstania listopadowego, a potem powstania styczniowego. Około 60 tys. przybyło w latach 1890-1914, a w dwudziestoleciu międzywojennym ponad 170 tys.

Kultura i sztuka

W okresie przed kolonizacją rozwijała się sztuka Indian oraz Eskimosów. Francuzi i Anglicy przynieśli ze sobą wzory europejskie. W XVII i XVIII wieku dominowały wpływy francuskie. W drugiej połowie XVIII w. i w XIX w. w klasycystycznej architekturze kanadyjskiej nasiliły się wpływy angielskie, a w architekturze nowoczesnej – amerykańskie. W XX wieku zaznaczyły się dążenia do stworzenia nurtu narodowego w sztuce. Literatura jest dwujęzyczna, angielska i francuska. Najbardziej znana pisarka kanadyjska to Lucy Maud Montgomery, autorka cyklu książek „Ania z Zielonego Wzgórza”.

Atrakcyjne miejsca

Atrakcyjne miejsca Kanady to parki narodowe Wood Buffalo, Jasper oraz Banff. Zabytki to szpital i klasztor Świętej Urszuli w Quebecu, klasztor St Sulpice, kościoły dziewiętnastowieczne oraz budowle świeckie w Montrealu, neogotycki parlament i National Gallery of Canada z ekspozycją sztuki europejskiej i kanadyjskiej oraz rzemiosła artystycznego w Ottawie. W Toronto – Art Gallery of Ontario eksponująca m.in. malarstwo francuskich impresjonistów.

[tube]http://www.youtube.com/watch?v=6Bn7rxAC8hE[/tube]