Katarzynki – odpowiednik andrzejek
Katarzynki – odpowiednik andrzejek
Andrzejki świętuje się współcześnie bardzo hucznie – jest to świetna okazja do spotkania w gronie znajomych, dobrej imprezy, połączonej z tańcem, w czasie trwania której coraz rzadziej sięga się po tradycyjne wróżby.
Jednak zwyczaj ten ciągle jeszcze jest kultywowany.
Katarzynki – wieczór wróżb dla kawalerów
Inaczej jest z innym polskim zwyczajem – katarzynkami, które nieco odchodzą w zapomnienie. Popularne były jeszcze w XIX wieku, potem wracano do nich rzadziej. Dzisiaj jest grono osób, które nawet nie słyszały nigdy o takim zwyczaju.
Katarzynki to odpowiednik andrzejek, przypadający na noc z 25 na 25 listopada, w wigilię św. Katarzyny Aleksandryjskiej.
To właśnie ta święta jest patronką kawalerów, którzy pragnęli dowiedzieć się czegoś więcej na temat swojego przyszłego ożenku oraz poszukiwania partnerki. Zgodnie z tradycją to właśnie wtedy młodzi nieżonaci mężczyźni wróżyli sobie, chcąc dowiedzieć się, jaka niewiasta jest im przeznaczona i co spotka ich w najbliższym czasie, jeżeli chodzi o sprawy matrymonialne.
Garść katarzynkowych tradycji
Do katarzynkowych zwyczajów należało m.in. wycieranie się damską sukienką po kąpieli, a także wkładanie pod poduszkę części damskiej bielizny. Takie zabiegi miały sprawić, że młodzieńcowi przyśni się przyszła żona. Dodatkowo także, gdyby zastosowane metody nie zadziałały, pod poduszkę na wszelki wypadek wkładano karteczki w wypisanymi imionami kobiet. Jeśli w nocy nie przyśniła się żadna panna, chłopak wyciągał karteczkę z imieniem i otrzymywał imię swojej przyszłej partnerki.
Kolejna ciekawa wróżba wiązała się z porannym spotkaniem grupy kawalerów. Na śniadanie przynosili oni dużą ilość sucharów, a zadanie polegało na zjedzeniu jak najszybciej całej porcji – kto zjadł je pierwszy, ten miał największą szansę na szybki ożenek. (więcej wróżb tutaj)
Dlaczego katarzynki nie przetrwały do dzisiaj?
Zapewne zanik świętowania katarzynek wiązał się to z faktem, iż w kulturze staropolskiej mężczyźni mieli większy wpływ na swoją przyszłość niż kobiety, nawet jeżeli małżeństwa były aranżowane.
Zajmowali się innymi, poważniejszymi sprawami, związanymi z majątkiem, nauką, gospodarką, polityką itp. Mieli też więcej możliwości rekompensowania sobie nieudanych związków małżeńskich. Dlatego właśnie sprawy damsko-męskie absorbowały ich uwagę rzadziej – po co bowiem mieli zaprzątać sobie głowę sprawami matrymonialnymi, skoro mieli większy niż kobiety wpływ na swój los?
Dlatego właśnie katarzynki, niekultywowane praktycznie od XIX wieku, zanikły niemal całkowicie. Warto jednak o nich pamiętać, bo są nierozerwalnym elementem składowym naszej kultury.
