Lwów – historia miasta
Lwów – historia miasta
Lwów jest jednym z takich miast, o których możemy powiedzieć, że są polskie, chociaż leżą poza granicami naszego państwa. Usytuowane jest w zachodniej Ukrainie i stanowi ważniejsze centrum kulturalne tego kraju, głównie dzięki wielowiekowej historii i związanymi z nią fantastycznymi zabytkami. Wystarczy na przykład wspomnieć, iż starówka Lwowa wpisana została na Światową Listę Dziedzictwa UNESCO.
Powstał w 1256 roku, złożony przez ruskiego księcia Daniela Halickiego, a na prawie magdeburskim został lokowany przez polskiego króla, Kazimierza Wielkiego, dokładnie 100 lat później. Od samego początku zamieszkiwała go wieloetniczna ludność – Polacy, Żydzi, ale także, chociaż w mniejszym stopniu, Ukraińcy i Niemcy. W granicach niepodległej Ukrainy znajduje się od początku lat 90. XX wieku, jednak najbardziej znanymi językami są tutaj rosyjski oraz polski, chociaż oczywiście wiele osób posługuje się tutaj przede wszystkim językiem ukraińskim.
Kilka faktów z historii Lwowa
Pierwsze osady, jak wynika z badań archeologicznych, istniały na terenie obecnego Lwowa już od V wieku. Zostały one jednak doszczętnie zniszczone w wyniku najazdu Batu-chana w 1240 roku, po którym miasto zostało ponownie wzniesione z inicjatywy wspomnianego już księcia ruskiego w kilkanaście lat później, i nazwane na cześć jego syna Lwa. Dogodna lokalizacja sprzyjała rozwojowi gospodarczemu – Lwów stawał się powoli ośrodkiem handlowym, politycznym oraz gospodarczym. W polskie ręce przeszedł po bezpotomnej śmierci ostatniego władcy z dynastii Piatów Mazowieckich, Bolesława Trojdenowicza w 1339 roku, stając się jednym z piękniejszych i prężnie rozwijających się miast w polsce Kazimierza Wielkiego.
Największy rozwój Lwowa przypadał na XVI i XVII wiek, kiedy miasto to stało się ośrodkiem rzemiosła i prawdziwym centrum handlowym, zamieszkiwanym przez ludzi wielu przeróżnych narodowości. To wówczas wznoszono piękne kamienice, klasztory i świątynie, do dzisiaj cieszące oko. Na bazie Kolegium o.o. Jezuitów w 1661 roku założono natomiast najstarszą obecnie uczelnię na terenie Ukrainy – Uniwersytet Lwowski-Uniwersytet Jana Kazimierza.
Z racji swojego położenia miasto musiało jednak również odpierać liczne najazdy. Dzięki ogromnemu okupowi został odparty najazd Kozaków w 1648 roku, potem, w 1655 Lwów znowu był oblegany przez Chmielnickiego. W 1656 roku swoje śluby lwowskie, słynne do dzisiaj, złożył tutaj natomiast przed cudownym obrazem Matki Boskiej Łaskawej król Jan III Kazimierz.
Rok 1657 przyniósł natomiast najazd na Lwów księcia siedmiogrodzkiego Jerzego II Rakoczy, na szczęście odparty przez hetmana polnego koronnego Jerzego Sebastiana Lubomirskiego. Gdy w 1672 roku upadł Kamieniec Podolski, u wrót Lwowa stanęła armia sułtana Mahmeda IV, oblegając miasto przez kilka tygodni. Skutkiem tego oblężenia był traktat w Buczaczu, upokarzający dla Polski, jednak Lwów w dalszym ciągu opierał się najeźdźcom. Rok 1675 przyniósł natomiast bitwę pod Lwowem, w czasie której Jan III Sobieski odniósł zwycięstwo nad przeważającymi siłami Tatarów.
W wyniku pierwszego rozbioru Polski z 1772 roku Galicja razem ze Lwowem weszła w skład Austrii i początkowo stanowiła jedną z najbardziej ubogich i słabo rozwiniętych jej prowincji. Rozwój tego obszaru nastąpił w drugiej połowie XIX wieku, kiedy założono kolej żelazną i wybudowano linie tramwajowe, wprowadzono też oświetlenie Lwowa, najpierw gazowe, a potem elektryczne. Miasto mogło się więc rozwijać – powstały nowe dzielnice, teatry, hotele, banki itp. Rok 1870 przyniósł Galicji odzyskanie niepodległości.
Lwów po I wojnie światowej
Koniec pierwszej wojny światowej spowodował natomiast rozpad cesarstwa Austro-Węgierskiego, w które przekształciła się Austria – kraje, które były jego częścią, odzyskały suwerenność.
W listopadzie 1918 roku we Lwowie wybuchły walki pomiędzy Polakami i Ukraińcami, zakończone wyparciem przez Polaków przeciwników z miasta. Próby Ukraińców, zmierzające do opanowania Lwowa, trwały jednak jeszcze jakiś czas – do czerwca 1919 roku, jednak zostały przerwane przez polskie siły, które przybyły mieszkańcom Lwowa z odsieczą. W czasie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. młodzież lwowska powstrzymała atak kawalerii Budionnego pod Zadwórzem, dzięki czemu zapobiegła bolszewickiej okupacji miasta. 22 listopada 1920 roku miasto zyskało natomiast Order Virtuti Militari, nadany przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego.
Lwów został stolicą jednego z województw w II Rzeczypospolitej, a także jednym z ważniejszych ośrodków miejskich w kraju. Swoje siedziby miały tutaj też trzy metropolie katolickie. W 1921 r. we Lwowie miał miejsce nieudany ukraiński zamach na Józefa Piłsudskiego.
Pod koniec lat 30. XX wieku we Lwowie, który był wówczas stolicą województwa lwowskiego, funkcjonowały 4 wyższe uczelnie, 15 gimnazjów państwowych, 16 gimnazjów prywatnych, a także 8 seminariów nauczycielskich, 45 szkół podstawowych miejskich i 23 prywatne.
Dlaczego Lwów nie jest polski?
W momencie wybuchu II wojny światowej, w 1939 r., po agresji niemieckiej na Polskę Lwów skutecznie broni się przed Niemcami. Poddał się natomiast Sowietom. Wkroczenie do miasta Armii Czerwonej wiązało się z okrutnymi represjami wobec Polaków – powszechne były zesłania na Syberię czy egzekucje. W 1941 r. wojska radzieckie wycofały się z tych terenów pod naciskiem wojsk niemieckich. Przed opuszczeniem Lwowa NKWD wymordowało ok. 7 tys. więźniów.
Ukraińcy ogłaszają akt odnowienia państwa ukraińskiego u boku hitlerowskich Niemiec, ale rząd zostaje aresztowany przez hitlerowców parę dni później. W lipcu i sierpniu trwają ukraińsko-niemieckie pogromy ludności żydowskiej. W nocy z 3 na 4 lipca 1941 roku gestapo z udziałem ukraińskich żołnierzy batalionu Nachtigall dokonało brutalnego aresztowania kilkudziesięciu profesorów uczelni lwowskich, których później rozstrzelano. W 1944 r. Lwów zostaje wyzwolony przez Armię Czerwoną i Armię Krajową. W wyniku konferencji jałtańskiej alianci zachodni zgadzają się po targach ze Stalinem na zabranie Polsce Lwowa. Polska ludność Lwowa w 1946 r. została wysiedlona na tzw. Ziemi Odzyskane.
