Matuzalem – najstarsza planeta we Wszechświecie

Matuzalem – najstarsza planeta we Wszechświecie

Jeżeli po zmroku popatrzymy na południowy zachód, nisko nad horyzontem zobaczymy jasną, rubinowo świecącą gwiazdę.

To Antares, najjaśniejsza z gwiazd Skorpiona. Na prawo od niego w odległości 5,6 tysięcy lat świetlnych od Słońca leży niewidoczna gołym okiem gromada kulista M4, a w niej – najbardziej tajemnicza z planet krążąca w niezwykłym układzie, którego nie można nawet nazwać planetarnym.
Najprawdopodobniej powstała ok. 12 mld lat temu, wkrótce po narodzinach Wszechświata.

PSR B1620-26c – Planeta Matuzalem

Podeszły wiek nie jest jednak jej jedyną osobliwością. Znaleziono ją w układzie, którego centralnym obiektem jest pulsar – obdarzony silnym polem magnetycznym obiekt o masie półtorakrotnie większej od Słońca i o średnicy ok. 30 km. Oprócz Planety Matuzalema wokół pulsara krąży biały karzeł o masie trzykrotnie mniejszej od masy Słońca i średnicy porównywalnej z ziemską.

Pulsar i biały karzeł są resztkami starych gwiazd. Pierwszy powstał podczas eksplozji gwiazdy dziesięciokrotnie masywniejszej od Słońca, drugi – wskutek spokojnego wypływu materii z gwiazdy podobnej do Słońca. Cały ten dziwaczny układ znajduje się w miejscu, w którym planet się nie spodziewano – wewnątrz rojowiska ciasno stłoczonych gwiazd, jakim jest gromada kulista.

Sama planeta ma masę co najmniej dwuipółkrotnie większą od masy Jowisza i przewyższa go rozmiarami o blisko 40%. Jest mało prawdopodobne, by do gromady trafiła z zewnątrz.

Wszystkie obiekty należące do M4 powstały mniej więcej jednocześnie – około 12 mld lat temu. Jak jednak mogło wówczas dojść do powstania planety? Przecież w tym czasie we Wszechświecie prawie nie było pierwiastków cięższych od helu, które – co dotąd przyjmowano za pewnik – są niezbędne do uformowania planety. I dlaczego nie zniszczyła jej eksplozja, która wytworzyła pulsara? I dlaczego zamiast wokół pojedynczej gwiazdy krąży wokół pary nietypowych gwiazd? Na te pytania jeszcze nie znają odpowiedzi, istnieje jednak hipoteza, że nie powstała ona w jej dzisiejszym położeniu. Być może powstała na orbicie wokół planety, która w późniejszym czasie stała się białym karłem.