Mongolia – kraj stepów i pustyń

Mongolia – kraj stepów i pustyń

Położenie: państwo położone w środkowowschodniej Azji
Powierzchnia: 1 566 500 km2
Stolica: Ułan Bator
Główne miasta: Darchan, Erdenet, Suche Bator, Kobdo

Warunki naturalne

Mongolia to kraj górzysto-wyżynny. Na zachodzie rozciąga się potężne pasmo górskie Ałtaju Mongolskiego i Ałtaju Gobijskiego. W centralnej części Mongolii położone są góry Changaj, a na północnym wschodzie pasmo górskie Chentej. Między pasmami górskimi znajdują się kotliny oraz liczne jeziora. Największa to Kotlina Wielkich Jezior. Na wschodzie kraju położona jest wyżynna Równina Wschodniomongolska. Na południu natomiast rozciąga się pustynia Gobi.

Klimat

Klimat w Mongolii jest umiarkowany kontynentalny; na południu umiarkowany ciepły, a na północy umiarkowany zimny. Zimy są długie i bardzo mroźne, w wyższych górach śnieg pozostaje przez cały rok. Opady letnie bardzo ulewne, często towarzyszy im gradobicie, pojawiają się od czerwca do sierpnia. Na południu silny wiatr, który powoduje burze pyłowe.

Fauna i flora

Trzy czwarte powierzchni kraju pokryte są stepami. Za nimi znajdują się półpustynie oraz pustynie ze skąpą roślinnością. Lasy rosną na zboczach gór. Na północy rozciąga się tajga modrzewiowo-limbowa. W Mongolii można spotkać zwierzęta takie jak: niedźwiedź himalajski, ryś, jeleń, suhak, świstak, gazela, irbis, wielbłąd dwugarbny a także dziki osioł azjatycki. Tajga to również mieszkanie wielu gatunków ptaków, można tu spotkać: sójki, głuszce, dzięcioły trójplaczyste, kukułki wschodnie i inne.

[tube]http://www.youtube.com/watch?v=Key44S0qpAY[/tube]

Historia

Od tysięcy lat obszary Mongolii zamieszkiwane były przez koczownicze ludy ze środkowej Azji i południowej Syberii. Zajmowali się oni myślistwem, rybołówstwem oraz pasterstwem. Między IV a VI w. utworzyły związek Żuan Żuanów, obalony przez ludy tureckie, które w VI w. zorganizowały się w turecki kaganat. W 745-840 r. ludy te zostały wyparte przez Ujgurów, którzy w latach 840-920 ulegli Kirgizom. Od X w. zaczęło się panowanie ludów mongolskich (920-1125) – Kitanów, którzy rozbili się na kilka walczących ze sobą szczepów. Na przełomie XII i XIII w. koczownicze plemiona mongolskie zjednoczył Czyngis-chan, który był twórcą imperium mongolskiego. On oraz jego następcy stworzyli potężne państwo.

Imperium mongolskie rozpadło się w 1368 roku, gdy Mongołowie stracili władzę w Chinach. Po 1368 roku Mongolia była więc wewnętrznie rozbita i podzielona na liczne państewka, upadła też gospodarka państwa. W 1634 r. południową Mongolię podbili Mandżurowie. Zwierzchnictwo nad tymi ziemiami objęła rządząca w Chinach dynastia Cing. Wojna pomiędzy południową, a północną Mongolią spowodowała w 1691 r. jej włączenie do imperium chińskiego jako Mongolii Zewnętrznej. Pod panowaniem chińskim Mongolia była aż do XX w. Chińczycy mieli w Mongolii pozycję uprzywilejowaną; zdominowali handel, bankowość oraz administrację. Bezwzględnie wykorzystywali ludność tubylczą. Na początku naszego stulecia powstały ruchy narodowowyzwoleńcze. Przewodzili im feudałowie oraz zwierzchnik kościoła lamaickiego. W 1911 roku Mongolia Zewnętrzna proklamowała niepodległość, potwierdzoną rosyjsko-chińskim porozumieniem w Kiachcie. Na czele państwa stanął bogd gegeen – zwierzchnik lamaizmu mongolskiego.

Po I wojnie światowej, gdy Rosja Radziecka zajęta była rewolucją październikową i pogrążona w wojnie domowej, Chińczycy w porozumieniu z Japonią zajęli znów Mongolię, wkroczyły tutaj także jednostki białogwardyjskie. W 1921 r. Rosja poparła dążenia Mongołów do wolności, dając im wsparcie polityczne oraz militarne; wojska mongolskie wyparły Chińczyków i białogwardzistów z pomocą Armii Czerwonej, dzięki czemu Mongolia zewnętrzna odzyskała niepodległość. W 1924 roku utworzona została Mongolska Republika Ludowa, państwo ściśle powiązane ze Związkiem Radzieckim. Ustrój państwa był wzorowany na ustroju radzieckim, z jedną partią polityczną. W państwie wprowadzono przymusową kolektywizację i czystki etniczne. Pod koniec lat osiemdziesiątych wpływy radzieckie zmniejszyły się, a po rozpadzie Związku Radzieckiego (1991) zwołano Wielki Churał, który uchwalił w r. 1992 konstytucję i zmianę nazwy z Mongolskiej Republiki Ludowej na Mongolię. Zgodnie z nową konstytucją Mongolia jest republiką, a na czele państwa znajduje się prezydent wybierany w wyborach powszechnych.

Kultura i sztuka

Wielowiekowe rządy Chińczyków wpłynęły na życie kulturalne Mongołów. Dawna literatura mongolska powiązana jest głównie z buddyzmem, w tym z lamaizmem i z pisarstwem historycznym (kroniki – najstarsza z nich pochodzi z 1240 roku: „Tajna historia Mongołów”, zachowana jest w transkrypcji chińskiej). Najwięcej wątków oraz tradycji rodzimych przejawia się właśnie w literaturze: baśniach, opowiadaniach, poezji, pieśniach – wiele z nich sławi męstwo i wielkość Czyngis-chana. Wysoki poziom osiągnęła muzyka ludowa, przede wszystkim odznaczający się wyjątkowym kunsztem śpiew przy ubogim instrumentarium.

Atrakcyjne miejsca

W stolicy kraju Ułan Bator warto zobaczyć klasztor Da Chtiree z XVII w., pałace z XIX w. oraz muzea. Wycieczka w góry Ałtaju Mongolskiego i Gobijskiego, gdzie królują czterotysięczniki, a także nieskażona surowa przyroda, jest wielkim przeżyciem estetycznym dla przeciętnego turysty, a dla alpinistów prawdziwym wyzwaniem.

[tube]http://www.youtube.com/watch?v=drRxJuHvId4[/tube]