Środa popielcowa – pierwszy dzień Wielkiego Postu

środa popielcowa

Środa popielcowa – pierwszy dzień Wielkiego Postu

Środa popielcowa to szczególny dzień dla wszystkich chrześcijan. Stanowi ona wstęp do Wielkiego Postu, jest czasem refleksji i zadumy, kiedy wierzący powinni rozmyślać nad swoim życiem, udać się do kościoła na obrzęd posypania głowy popiołem i obiecać sobie poprawę w czasie rozpoczynającego się, trwającego 40 dni (w praktyce, łącznie z niedzielami – 46 dni) okresu pokutnego.

Jest to święto ruchome, w roku 2013 przypadające na dzień 13 lutego. Nie jest też, mimo swojej wagi, świętem nakazanym ani też dniem wolnym od pracy.

Zgodnie z tradycją środa popielcowa to dzień postny – wierni muszą przestrzegać postu zarówno ilościowego (od 14 roku życia), jak i jakościowego (między 18. a 60. rokiem życia), od którego nie ma dyspensy. Osoby wierzące winny wykorzystać ten czas na refleksję nad własnym życiem, na przypomnienie sobie swoich słabych stron, podjęcie decyzji o walce ze swoimi słabościami itp.

Historia środy popielcowej

Obrzęd posypania głów popiołem i kreślenia na czole wiernych znaku krzyża, mający swój rodowód w Biblii, symbolizuje kruchość ludzkiego życia i ma przypominać wierzącym o tym, że kiedyś przyjdzie śmierć, na którą warto być gotowym w każdej chwili.

Pierwotnie, jeszcze w kościele pierwszych wieków, do obrzędu posypywania głowy popiołem przystępowali jedynie wierni pokutujący publicznie, którzy do Wielkiego Czwartku wyłączeni byli ze wspólnoty chrześcijańskiej, a czas ten mieli spędzać na rozmyślaniu nad własnymi grzechami.

Jako obowiązujący w całym Kościele, wszystkich wiernych, zwyczaj posypywania głowy popiołem został wprowadzony w wieku XI przez papieża Urbana II. Z ust kapłanów padają słowa “Prochem jesteś i w proch się obrócisz”, których celem jest uświadomienie katolikom ich przemijania oraz kruchości życia, albo wezwanie do nawrócenia – “Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię”.

Od XII wieku popiół wytwarzany jest z ubiegłorocznych palm, święconych podczas Niedzieli Palmowej.

popielecPosypanie popiołem w XIX-wiecznych Włoszech.

Julian Fałat, Popielec (1881).*

Środa popielcowa na świecie

Hiszpania

W Hiszpanii w środę popielcową organizowany są… pogrzeby sardynek. Jest to zwyczaj świeci, którego kultywowanie związane jest ze starym zakazem jedzenia mięsa przez cały czas trwania Wielkiego Postu. Skoro nie nie można było jeść mięsa, spożywano ogromne ilości ryb, które – jak uważali Hiszpanie – były z tego powodu bardzo pokrzywdzone. Najprawdopodobniej dlatego właśnie narodził się pomysł, aby upamiętnić ich śmierć i zorganizować pogrzeb.

Tradycja związana z pogrzebem sardynki kultywowana jest we wszystkich regionach Hiszpanii. Ze szmat i papieru Hiszpanie tworzą ogromną sardynkę, którą później w pozorowanym kondukcie żałobnym obwozi się po całym mieście. Kobiety uczestniczące w pogrzebie głośno zawodzą i lamentują nad jej losem. Na koniec obchodów sztuczna sardynka zostaje spalona. Dopiero po tym obrządku następuje czas zadumy i refleksji.

Peru

Podobna do hiszpańskiej tradycja kultywowana jest w Peru. W tym kraju wierni obchodzą pogrzeb skrzypiec, który ma za zadanie symbolizować zakończenie radosnego i tanecznego karnawału, a zarazem rozpoczęcie czasu wyciszenia i zadumy – Wielkiego Postu.

Boliwia

W Boliwii natomiast środa popielcowa wiąże się z prastarym indiańskim zwyczajem. W górskim miasteczku Oruro górnicy kopalni odkrywkowej czcili bożka Tiw (obecnie Tio), którego uważali za stwórcę i opiekuna. Misjonarze, którzy przybyli z Hiszpanii, nie mogli wykorzenić w mieszkańcach wiary w to bóstwo, w związku z tym próbowali utożsamiać bożka z diabłem.

Dzisiaj ludność miasteczka wierzy, że Tio jest dobrym diabłem, który pragnie odkupienia win, wobec tego służy Matce Bożej ze Sztolni – patronce miasteczka Oruro. Każdego roku w mieście odbywają się zabawy karnawałowe, które gromadzą ponad 400 tysięcy ludzi z całego świata. Uwieńczeniem karnawału jest właśnie Popielec, podczas którego Boliwijczycy, oprócz tradycyjnego posypywania głów popiołem, wychodzą z domów i polewają ulice alkoholem. W czasie tego obrzędu proszą Boga oraz bożka Tio o lepszy los.

* Źródło: Wikipedia.pl.

Reply