Długowieczność drzew była już dla starożytnych oznaką ich skuteczności terapeutycznej. Wierzyli, że podobnie jak odpierają one ataki mrozu, tak samo zwalczają choroby. Wiele drzew, np. dąb, lipa, brzoza, cyprys, było w różnych cywilizacjach symbolem wiecznego życia.
Właściwości zdrowotne drzew od lat budzą zainteresowanie naukowców zajmujących się fitoterapia, czyli leczeniem preparatami roślinnymi. Po wyodrębnieniu i zbadaniu substancji czynnych, które wchodzą w skład kory, liści i kwiatów rozmaitych drzew (a także krzewów i innych roślin), stwierdzono, że rzeczywiście mają one działanie terapeutyczne, np. bakteriobójcze, ściągające tonizujące.
Te ich właściwości wykorzystuje się dziś przy sporządzaniu różnego rodzaju leków. Środki roślinne, także te pozyskiwane z różnych części drzew, są w pełni akceptowane przez medycynę akademicką (czyli konwencjonalną). Większość z nich można stosować nawet ponadto zdolność wiązania przez dłuższy czas, zawsze się z białkami, dzięki czemu jednak zgodnie z zaleceniami producenta.
Dęby dla wielu ludów byty świętymi drzewami. Podziw budziły zarówno ich imponujące rozmiary, jak i długowieczność: żyją średnio 500 lat.
Być może dlatego, że posiadają własny system obrony. Garbniki (taniny) obecne w korze młodych pni i gałęzi dębów chronią je przed bakteriami i grzybami chorobotwórczymi.
Zawiera nie tylko substancje bakteriobójcze i grzybobójcze, ale także o działaniu ściągającym. Garbniki kory dębu mają ponadto zdolność wiązania się z białkami, dzięki czemu uszczelniają ściany włosowatych naczyń krwionośnych żołądka i jelit. Wyciągi z kory dębowej stosuje się zarówno doustnie, jak i zewnętrznie.
Zaleca się je przy biegunkach, pomagają w leczeniu przewlekłych nieżytów żołądka i jelit, przy drobnych krwawieniach w przewodzie pokarmowym.
UWAGA: długotrwałe zażywanie preparatów z kory dębu jest niekorzystne, ponieważ unieczynniają one witaminę B1 i utrudniają przyswajanie przez organizm soli żelaza, magnezu i wapnia.
Pod względem długości życia prześciga nawet dęby. Znane są okazy mające 2000 lat!
Najcenniejsze właściwości lecznicze ma miłorząb japoński dwuklapowy (Ginkgo biloba). Jego liście zawierają mnóstwo flawonoidów. Substancje te są niezwykle pomocne w leczeniu zaburzeń, a nawet schorzeń układu krążenia. Niestety, nie można ich pozyskiwać metodą domowych naparów czy odwarów z liści tego drzewa. Są dostępne tylko w gotowych preparatach.
Stosuje się je głównie w leczeniu chorób będących następstwem zaburzeń obwodowego krążenia krwi. Pomagają w walce z niedotlenieniem i niedokrwieniem mózgu oraz z towarzyszącymi temu dolegliwościami: bólami i zawrotami głowy, osłabieniem pamięci, obniżeniem sprawności intelektualnej i koncentracji. Preparaty z miłorzębu poprawiają również ukrwienie kończyn dolnych, wzmacniają naczynia krwionośne. Wykorzystuje się je w terapii zaburzeń neurologicznych i degeneracyjnych (np. otępienie starcze, choroba Alzheimera).
Drzewo to kojarzy się nam z ciszą, spokojem i przede wszystkim z… przeziębieniem.
Trudno się temu dziwić, skoro od dawien dawna napary z jej pachnących miodem kwiatów stosuje się jako łagodny środek napotny w chorobach górnych dróg oddechowych, przy gorączce. Dziś jednak wiadomo już, że mają one o wiele szersze działanie. A poza tym właściwości lecznicze posiada także drewno tego drzewa.
Dzięki obecności wielu różnych substancji czynnych kwiaty lipy drobnolistnej działają na wiele układów naszego organizmu. Zmniejszają napięcie mięśni gładkich (posiadają właściwości przeciwskurczowe). Łagodnie pobudzają wydzielanie soku żołądkowego, ułatwiają przepływ żółci do dwunastnicy oraz zwiększają wydalanie moczu. Chronią naczynia krwionośne mózgu przed miażdżycą, zmniejszając lepkość krwi, zapobiegając w ten sposób tworzeniu się skrzepów.
UWAGA! Kwiat lipy stosowany zbyt długo i w zbyt dużych dawkach może przynieść więcej szkody niż pożytku: spowodować egzemy i – paradoksalnie – bezsenność.
Specjaliści od medycyny naturalnej uważają, że jest ona źródłem uzdrawiającej energii.
Medycyna konwencjonalna również bardzo ceni brzozę, ale za jej właściwości lecznicze. Surowcem farmaceutycznym są liście brzozy, pączki, jej kora, dziegieć, czyli smoła brzozowa (gęsta ciesz uzyskiwana podczas suchej destylacji drewna) oraz świeży sok.
Substancje zawarte w liściach brzozy (są to m.in. flawonoidy, garbniki, olejek eteryczny) mają działanie moczopędne.
Liście brzozowe stosowane są w postaci odwarów, naparów oraz soku (z młodych liści) przede wszystkim w chorobach dróg moczowych, w schorzeniach nerek. Ale także w leczeniu reumatyzmu, dny moczanowej, gośćca, trądziku. Wyciąg z liści brzozy poprawia przesączanie moczu w kłębkach nerkowych i zwiększa jego wydalanie.