Badania nad ludzkimi zmysłami kierują czasem psychologów i neurologów w zupełnie nieoczekiwane rejony. Dzięki połączeniu pewnych ośrodków mózgowych tworzą się całkowicie niespodziewane asocjacje.
Według niedawnych badań prowadzonych w 23 krajach świata, istnieje duży związek między wzrokiem i węchem. Fotografie potrafią wywoływać u nas tzw. „pamięć węchową”.
Choć ludzie jako stworzenia prowadzące zasadniczo dzienny tryb życia orientują się przede wszystkim w oparciu o wzrok, węch odgrywa u nas dużo ważniejszą rolę, niż przypuszczamy. Doznania węchowe i ślady po nich, które przechowuje nasza pamięć, stanowią element bardzo szerokiego spektrum procesów psychologicznych, takich jak: emocje, uczenie się, język i zachowania społeczne. Nie dziwi zatem, że to właśnie w obszarze badań percepcji węchowej porusza się wielu psychologów, którzy pracują np. w reklamie czy marketingu.
Węch jest dziś w nauce gorącym tematem, a tzw. psychologia zapachu stanowi w zasadzie odrębną dziedzinę naukową. Według ostatnich badań, sfinansowanych przez firmę Nikon, aż 85,8% Polek biorących udział w ankiecie potwierdziło, że przypomina sobie zapach związany z fotografią, wśród mężczyzn odsetek ten wyniósł 77,1%.
Doskonałą sytuacją eksperymentalną, w której naukowcy mogą badać relacje między zapachem i wzrokiem, jest właśnie fotografowanie. Decyzję o tym, co i kiedy będziemy fotografować, podejmujemy przeważnie spontanicznie, poza kontrolą naszej świadomości. Dlatego też odpowiedzi w takich badaniach są bardziej wiarygodne, jako niemożliwe do świadomego kształtowania czy zmanipulowania. We wspomnianych badaniach uczestniczyła ogromna liczba ludzi, 11 500 osób z 23 krajów.
Jakie były wyniki? Otóż, okazało się, że spośród wszystkich narodów zapachy związane z fotografiami najbardziej pamiętają „gorący” Hiszpanie, najmniej zaś „chłodni” Brytyjczycy. Różnice dotyczyły jednak nie tylko poszczególnych narodowości, ale również obu płci. Ponad 76% Polaków zrobiłoby zdjęcie danego obiektu tylko z powodu jego zapachu, jednak większą skłonność do fotografowania przedmiotów odznaczających się przyjemnym zapachem mają na całym świecie kobiety.
Badanie to pokazuje, jak bardzo nasze wspomnienia są powiązane z zapachem. Fotografia może nam wizualnie przypomnieć jakąś sytuację, ale jeśli jest uzupełniona zapachem, wywołuje więcej emocji i wspomnień niż jakikolwiek inny impuls aktywujący pamięć.
Nie dziwi, że wielu ludzi mówi, że najintensywniejsze wspomnienia wywołuje u nich zapach świeżo skoszonej trawy i waty cukrowej, ponieważ są one mocno związane z dzieciństwem, gdy kształtowały się nasze pierwsze wspomnienia zapachowe.
Ponieważ psychologia zapachu jest dyscypliną przede wszystkim praktyczną, być może już wkrótce w co drugiej reklamie będziemy oglądać płonące ognisko.