Gra na harmonijce – podstawy

Gra na harmonijce – podstawy

Harmonijka ustna jest niewielkim instrumentem muzycznym, który wywodzi się z grupy idiofonów dętych. Metalowe blaszki, tak zwane stroiki, wprawiane są w drgania, kiedy dmuchamy w niewielkie szczeliny znajdujące się z boku harmonijki.

Dzięki temu instrument wydobywa z siebie dźwięki.

Zasady gry na harmonijce

Rozkład dźwięków na harmonijce diatonicznej w tonacji C wygląda następująco:

• nr kanału 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
• wydech C E G C E G C E G C
• wdech D G B D F A B D F A

W każdej harmonijce ustnej występują pozycje, które określają zakres dostępnych dźwięków. Najczęściej jednak używa się trzech z nich:

• Pozycja I – wygląda tak:

C D E F G A H C

Najczęściej używana jest do grania ludowych melodii. Jest ona również polecana wszystkim początkującym muzykom. Często nazywana jest pozycją podstawową.

• Pozycja II – wygląda tak:

G A H C D E Fis G

Jest to standardowa pozycja do grania bluesa i najczęściej używana podczas grania tego rodzaju muzyki.

• Pozycja III – wygląda tak:

D E F G A H C D

Jest to tonacja mollowa, która często używana jest do grania różnych gatunków muzyki.

Jak wyglądają początki gry na harmonijce?

Początki gry na harmonijce ustnej będą zapewne jedynie przypadkowymi dźwiękami. Nie od razu można się bowiem nauczyć grać na tym instrumencie. Wraz z praktyką i systematycznymi ćwiczeniami nauczymy się, jak wydobywać z niej czyste, pojedyncze dźwięki, grać ulubione utwory i komponować własną muzykę.

Kiedy przykładamy instrument do ust, powinniśmy je ułożyć na kształt litery „o”. Ponadto powinniśmy ćwiczyć zadęcia, a więc wydychanie powietrza z określoną siłą i o określonej długości trwania.

To bowiem podstawa gry na tym instrumencie. Jeśli będziemy zbyt mocno dmuchać w instrument, wówczas możemy uszkodzić stroiki, a taka harmonijka stanie się po prostu bezużyteczna. Dźwięki z harmonijki ustnej wydobywane są również wówczas, kiedy mając przyłożone do niej usta wdychamy powietrze, a więc je zasysamy. Zatem potrzebna jest w tym przypadku odpowiednia praca przepony, bowiem używanie do tego jedynie płuc sprawi, że wydobywające się dźwięki będą obniżone i niezbyt czyste.

Tabulatury na harmonijkę ustną

Zapis muzyki na harmonijkę ustną przeważnie przedstawiany jest w postaci tabulatur. Są one bardzo proste do odczytania. W takim zapisie dźwięków możemy się natknąć na trzy podstawowe znaki. Jeśli się ich nauczymy, wówczas żadna tabulatura nie będzie dla nas tajemniczym zapisem.

Znaki używane w tabulaturach na harmonijkę ustną:

• 3 – pojedyncze liczby oznaczają zadęcia na poszczególnych kanałach, w tym konkretnym przypadku należy zadąć na kanale 3.
• (3) – pojedyncze liczby w nawiasach oznaczają zassanie na odpowiednim kanale, w tym przypadku należy zassać powietrze na kanale 3.
• ~ – to oznaczenie wskazuje na tak zwany podciąg, a więc zmiana dźwięku o pół tonu, zawsze jest on napisany pod numerem konkretnego kanału.

Techniki gry na harmonijce ustnej

Trzymanie harmonijki w dłoniach nie jest wcale takie proste, przynajmniej w początkowych etapach oswajania się z instrumentem. Prawidłowo ułożone dłonie sprawią, że bez problemu będziemy mogli przesuwać instrument, ale również trzymać go na tyle stabilnie, aby nam z rąk nie wypadał.

Instrument powinien być trzymany w taki sposób, aby niskie dźwięki znajdowały się po naszej lewej stronie. Z jednej strony obejmujemy instrument palcem wskazującym i kciukiem naszej lewej dłoni. Nasza prawa dłoń powinna obejmować harmonijkę ustną w przestrzeni rezonansowej pomiędzy instrumentem, a lewą dłonią.

Podczas gry na harmonijce ustnej powinieneś być rozluźniony. Nie napinaj mięśni i nie oddychaj sztucznie. Twój oddech powinien być naturalny i głęboki. Staraj się również nie zaciskać gardła, bowiem powietrze powinno mieć swobodny przepływ.

Techniki gry na harmonijce to:

• Podciąg – Ta technika polega na tym, aby układając w odpowiedni sposób język, uzyskać pośrednie dźwięki na konkretnym kanale instrumentu.
• Vibratio – W tej technice wyróżniamy Vibrato ręczne (wykonujemy je poruszając palcami prawej dłoni), Vibrato przeponowe (regulujemy przeponą przepływ powietrza przez poszczególne kanały) i Vibrato językowe (uzyskujemy je poprzez odpowiednią pracę języka).
• Tremolando – Technika ta polega na szybkim poruszaniu głową w obrębie dwóch kanałów.
• Glissando – Podczas ciągłego dmuchania w kanały harmonijki należy ślizgać się bez przerwy po nich w dość szybkim tempie.

Gra na harmonijce ustnej nie należy do najprostszych. Wielu ludzi szybko się zniechęca, a wiadomo, że umiejętne granie uzależnione jest od wielu godzin spędzonych na ćwiczeniach. Trzeba uzbroić się w cierpliwość i poszukiwać najlepszej dla siebie techniki gry oraz muzyki, którą będziemy chcieli wykonywać. Z biegiem czasu w naturalny sposób będziemy układać ręce na harmonijce, pracować przeponą, językiem, układać usta na kanałach instrumentu. Z czasem również zaczniemy grać własne melodie, a tabulatury staną się zupełnie zbędne, bowiem ze słuchu będziemy potrafili zagrać każdą melodię.

Zobacz też: Jak grać na harmonijce?