Woda dla zdrowia

Człowiek składa się w 65% z wody (wskaźnik ten jest wyższy dla dzieci, niższy dla ludzi starszych). Bez wody możemy przetrwać najwyżej 10 dni.

Bardziej nieodzowny do życia jest tylko tlen. Utrata nawet niewielkiej ilości wody, np. 10%, jest dla człowieka groźna.

Niezbędna do życia

Woda jest bowiem we wszystkich komórkach i przestrzeniach między nimi, stanowi podstawowy składnik płynów ustrojowych – krwi, limfy, płynu mózgowo-rdzeniowego. To właśnie woda transportuje w organizmie różne substancje i tylko w niej mogą zachodzić wszystkie procesy życiowe. Ponadto odgrywa ważną rolę regulatora temperatury; parując przez skórę, ochładza ją i zapobiega przegrzaniu organizmu.

Organizm pobiera wodę nie tylko z produktów o konsystencji płynnej (napojów, mleka, zup), ale także stałej. Na przykład warzywa i owoce zawierają około 85% wody, chude mięso 70%, a pieczywo 50%. Niewielkie ilości wody (około 300 ml dziennie) wytwarza sam organizm w wyniku spalania pożywienia. Wodę też wydalamy; najwięcej z moczem (około 1,5 l dziennie), mniej z potem i wydychanym powietrzem, a najmniej z kałem.

Straty wody oraz sodu, potasu i chloru wydzielanych wraz z potem zimą i podczas odpoczynku są na ogół małe, w upały zaś i przy dużym wysiłku fizycznym (ciężka praca, uprawianie sportu) – znaczne. Zdrowy organizm sam uruchamia odpowiednie mechanizmy pozwalające zachować równowagę między dostarczoną a wydaloną wodą, np. sygnałem do uzupełnienia wody jest uczucie pragnienia.

Ilość pitej wody należy dostosować do pracy i temperatury

W naszym klimacie zdrowy dorosły człowiek powinien wypijać około 2 l płynów dziennie. W upały i podczas znacznego wysiłku fizycznego należy pić dużo więcej, tzn. tyle, aby wydalić około 1,5 l moczu w ciągu doby. Najlepiej pić często i powoli, małymi łykami. Jeśli pijemy dużo i łapczywie, woda szybko „ucieka” z moczem i potem, a tkankom nadal jej brakuje. Niewskazane jest również picie napojów zbyt schłodzonych.

Najbardziej godnym polecenia napojem chłodzącym i orzeźwiającym, a przy tym bezkalorycznym, jest czysta woda. Wodociągową, studzienną, a nawet oligoceńską wodę trzeba przegotować, a jej smak można poprawić dodając plaster cytryny. Najlepiej pić wodę z bardzo głębokich, zatem nieskażonych źródeł. W pojemnikach nie można jej jednak przechowywać dłużej niż 2 dni. Wodę z płytszych studni koniecznie trzeba zbadać w terenowej stacji sanepid na zawartość azotanów i azotynów.

Wolne od skażeń są wody mineralne z głębokich źródeł. Dostarczają składników mineralnych, których ilość i proporcje decydują o ich właściwościach. Wód leczniczych nie powinno się pić bez zalecenia lekarza. Wody stołowe są mniej mineralizowane niż lecznicze. Przesadą jest przypisywanie wszechstronnego działania profilaktycznego i leczniczego, a także polecanie ich jako dobrych uzupełniających źródeł składników mineralnych.
Wody oraz wszelkie napoje gazowane nie są wskazane dla osób z nadkwasotą, chorobą wrzodową, skłonnościami do wzdęć i zaburzeniami pracy serca.

Kompoty oraz soki owocowe i warzywne

Wartościowymi napojami są kompoty oraz soki owocowe i warzywne. Dostarczają witamin, składników mineralnych, cukrów, ale i kalorii. Soki warzywne mają mniej kalorii niż owocowe i dlatego poleca się je osobom otyłym i chorym na cukrzycę.

Latem najlepiej pić świeżo przyrządzone (z małą ilością lub bez cukru) kompoty i soki z sezonowych owoców, gdyż są najwartościowsze. Soki produkowane przemysłowo zostawmy na jesień, zimę i wiosnę, bo choć nie dorównują one świeżym produktom, to znacznym stopniu zachowują ich aromat i wartość odżywczą. Dla osób otyłych i chorych na cukrzycę przeznaczone są soki owocowe typu light. Nie można ich jednak pić bez ograniczeń. Nie zapominajmy też o herbatach owocowych i ziołowych.

Orzeźwiająco działają lekko schłodzone napoje mleczne – zsiadłe mleko, kefir i jogurt. Są smaczne i bardzo odżywcze. Dostarczają białka, tłuszczu, cukru mlekowego, czyli laktozy, wapnia i witamin z grupy B. Znajdujące się w nich żywe kultury bakterii są bardzo pożyteczne dla naszych organizmów (między innymi wspomagają pracę przewodu pokarmowego). Z napojów tych zmiksowanych z owocami robi się pyszne koktajle, bogate w witaminę C.

Bardzo lubiane, zwłaszcza przez dzieci, słodkie napoje gazowane to nic innego jak woda z dużą ilością cukru oraz dodatkiem kwasów spożywczych, substancji smakowo-zapachowych, barwników i konserwantów. Dostarczają tzw. pustych kalorii. Tylko niektóre z nich wzbogacane są witaminami i składnikami mineralnymi. Napoje typu cola zawierają sporo kwasu fosforowego. Pite w dużych ilościach zakłócają równowagę wapniowo-fosforową, szkodząc zębom i kościom, zwłaszcza dzieci i młodzieży. Spożycie wszystkich słodkich napojów gazowanych, również tych wersji light, należy zdecydowanie ograniczyć.