Wrzody żołądka

Wrzody żołądka

Przez wiele lat naukowcy mieli pewność, że dokładnie poznali przyczynę powstawania wrzodów żołądka. Twierdzili, że wszystkiemu winien jest nadmiar kwasów trawiennych, zwłaszcza kwasu solnego. Wydziela się on w dużych ilościach w momencie zdenerwowania, silnego stresu. Jeżeli błona śluzowa żołądka jest osłabiona albo podrażniona – np. lekami, alkoholem, dietą bogatą w tłuste potrawy oraz ostre przyprawy – to kwas może ją trwale uszkodzić nawet w ciągu kilku godzin. A jeżeli śluzówka wyściełająca żołądek jest uszkodzona, powstaje wrzód. Niestety, nie da się go całkowicie wyleczyć, można jedynie przeciwdziałać nawrotom choroby i osłabiać jej ataki.

Naukowcy zauważyli jednak, że także osoby prowadzące higieniczny tryb życia cierpią na chorobę wrzodową. Wieloletnie obserwacje doprowadziły do tego, że uczeni wskazali bakterię, która odpowiedzialna jest w dużej mierze za powstanie choroby wrzodowej. Winowajca nazywa się Helicobacter pylori i żyje w śluzówce żołądka prawie połowy ludzi na świecie. Prawdopodobnie jest odpowiedzialny za powstawanie 70 procent przypadków wrzodów żołądka i niemal wszystkich wrzodów dwunastnicy. Wszystko wskazuje na to, że bakterią zarażamy się poprzez brudne ręce, nie myte owoce itd.

Jak powstaje wrzód?

Błona śluzowa żołądka i dwunastnicy narażona jest na działanie kwasu solnego i enzymu (pepsyny) powodującego rozkład białka. Gdy zwiększa się wydzielanie soków żołądkowych, dochodzi do uszkodzenia śluzówki, które może przybrać postać wrzodu. Natomiast Helicobacter pylori, gdy zanadto się rozmnożą, nie tylko wywołują stany zapalne, ale również wydzielają toksyny, które powodują powstawanie wrzodów.

Niezależnie od tego, w jaki sposób doszło do uszkodzenia błony śluzowej, wrzód stopniowo drąży ściany żołądka lub dwunastnicy i może spowodować ich perforację (przebicie). Przez otwór w ścianie żołądka lub dwunastnicy wycieka do jamy otrzewnej treść pokarmowa, co jest powodem ograniczonego zapalenia otrzewnej. Objawia się ono ostrym, trudnym do zniesienia bólem oraz wysoką temperaturą, a stan chorego pogarsza się z minuty na minutę. W takiej sytuacji niezbędna jest natychmiastowa operacja.

Wrzody żołądka powstają najczęściej na jego małej krzywiźnie, gdzie znajduje się najwięcej gruczołów wydzielniczych, które produkują kwas solny. Owrzodzenia dwunastnicy natomiast występują najczęściej na początkowym, trzycentymetrowym odcinku jelita cienkiego (dwunastnica to część jelita cienkiego granicząca bezpośrednio z żołądkiem. Przechodzi do niej treść żołądkowa). Owrzodzenia dwunastnicy są mniejsze od wrzodów żołądka. Ich przeciętna średnica wynosi około l centymetra. Są łagodniejsze od żołądkowych o tyle, że nie mają tendencji do powikłania nowotworowego. Wrzody żołądka mogą prowadzić do powstania raka.

Bóle towarzyszące zaostrzeniu choroby wrzodowej można łatwo rozpoznać. Przy wrzodzie żołądka pojawiają się one w środkowej części nadbrzusza, bezpośrednio po jedzeniu, natomiast przy wrzodzie dwunastnicy występują zwykle rano, zanim chory cokolwiek zje (tzw. bóle czcze, głodowe). Oba rodzaje bólu są wyjątkowo dokuczliwe. Łagodnieją po zażyciu leków przeciw nadkwaśności, które wiążą kwas solny.

Bywa, że choroba przez dłuższy czas przebiega bez-objawowo. Nierzadko daje 0 sobie znać dopiero wtedy, gdy dochodzi do powikłań – perforacji lub krwawienia z wrzodu, które objawia się krwawymi wymiotami i smolistymi stolcami.

Diagnoza i leczenie wrzodów

Badanie radiologiczne żołądka i dwunastnicy zwykle pozwala na rozpoznanie choroby. Jednak bardziej precyzyjne jest badanie endoskopowe. Choremu, przez jamę ustną, przełyk do żołądka i dwunastnicy wprowadza się specjalną, elastyczną sondę. Endoskop zakończony jest miniaturową kamerą, dzięki czemu lekarz może ocenić stan śluzówki żołądka i dwunastnicy, oraz szczypczyki, którymi można pobrać wycinki do badania mikroskopowego (by wcześnie wykryć zmiany nowotworowe). Pobiera się też treść żołądka do analiz}’. W specjalistycznych klinikach wykonywane są testy, które oznaczają przeciwciała przeciw Helicobacter pylori we krwi lub wykrywają obecność tej bakterii w wydychanym powietrzu.

Jeżeli badania nie wykryją obecności Helicobacter pylori, choremu przepisuje się leki wzmacniające osłonę śluzówki i hamujące wydzielanie kwasów żołądkowych. Zaleca się też przyjmowanie preparatów neutralizujących kwaśne środowisko żołądka. Kiedy jednak przyczyną choroby wrzodowej są zjadliwe bakterie, przeprowadza się kurację antybiotykową. Podaje się przez tydzień (w przypadkach opornych przez dwa tygodnie) jednocześnie dwa antybiotyki: Amoxycylinę i antybiotyk makrolidowy. W tym czasie chory otrzymuje też lek zmniejszający wydzielanie kwasu solnego do zera. W ten sposób jednocześnie można wygoić wrzód i zabić bakterie. Po miesiącu wykonuje się gastroskopię. Jeżeli Helicobacter pylori jest nadal obecna, kurację przeprowadza się ponownie.

W razie uporczywych nawrotów choroby wrzodowej trzeba niekiedy zastosować operacyjne metody leczenia, np. resekcję części żołądka albo przecięcie nerwu błędnego odpowiedzialnego za produkcję kwasu solnego.

Jak zapobiegać wrzodom?

Ryzyko odnowienia choroby wrzodowej wynosi niemal 85 procent. Dlatego należy unikać stresów, zmniejszyć ilość białka zwierzęcego w diecie, zrezygnować z przypraw i marynat, nie jeść potraw zbyt gorących. Chory nie powinien sięgać po owoce cytrusowe, czekoladę, kawę, herbatę oraz musi wyeliminować papierosy i alkohol. Warto, by jadał regularnie niewielkie i lekkostrawne posiłki i ograniczył słodycze. Nie powinien pić w trakcie jedzenia. Musi przyjmować leki i przeprowadzać badania kontrolne zalecone przez lekarza prowadzącego.