Jak rozpoznać płeć u ptaków?

Jak rozpoznać płeć u ptaków?

Samiec czy samica? Takie pytanie często nasuwa się nam, gdy obserwujemy mniej lub bardziej znane nam gatunki ptaków. 

W dodatku w przypadku wielu z nich osobniki żeńskie właściwie nie różnią się zewnętrznie od osobników męskich… Na co więc zwracać uwagę, próbując określić płeć ptaka?

Bardzo trudno jest odróżnić u ptaków samce od samic na podstawie zewnętrznych narządów płciowych, gdyż przedstawiciele obu płci mają identycznie wyglądający stek (kloakę), czyli końcowy odcinek jelita, do którego uchodzą moczowody i przewody płciowe (nasieniowody lub jajowody).

U samców nie ma więc zwykle zewnętrznego narządu kopulacyjnego, za wyjątkiem emu, kazuarów, strusi, nielotów, kusaków, kaczek, gęsi oraz części kuraków, u których wykształcił się narząd funkcjonujący jak prącie. U większości samców na dnie steku znajduje się niewielka wypukłość, tzw. wzgórek kloakalny, po którym podczas kopulacji nasienie spływa do steku samicy. Rozpoznanie płci na podstawie jego obecności jest jednak trudne.

Płeć staje się natomiast łatwa do ustalenia, jeśli u danego gatunku występuje dymorfizm płciowy, jak u pawia, bażanta czy kaczki krzyżówki. Często samiec jest większy, barwniej upierzony, samica natomiast mniejsza, niepozorniejsza.

Samiec pawia

Samica pawia

U niektórych gatunków można też rozpoznać płeć, obserwując zachowania godowe, odmienne dla samców i samic.

Gdy potomstwem zajmuje się tylko jeden z pary ptaków, to niemal zawsze jest to samica. Jeśli jednak obydwoje w jednakowym stopniu opiekują się pisklętami, jedyną metodą ustalenia ich płci jest określenie wielkości ich gamet. Małe to plemniki, duże – jaja.