Lot ptaków

Lot ptaków

W czasach współczesnych latanie nie jest dla nas czymś wyjątkowym, ale do dziś najlepszy balon czy statek powietrzny nie może równać się z umiejętnościami lotniczymi ptaków.

Ptaki są doskonale zbudowanymi maszynami latającymi. Kształt skrzydeł uzależniony jest od trybu życia. Mieszkańcy lasu mają krótkie, zaokrąglone skrzydła, którymi dobrze manewrują między drzewami. Ptaki morskie mają długie, szczupłe skrzydła, na których potrafią przebyć bez trudu wielkie odległości.

Skrzydła i pióra

Dzięki ruchowi skrzydeł ptaki nie tylko osiągają pewną wysokość, ale jednocześnie poruszają się w powietrzu. Skrzydło jest znakomitą konstrukcją: ptak może się za jego pomocą poruszać, opadać lub wznosić i utrzymać w powietrzu. Skrzydło sterowane jest przez mięśnie piersiowe. Duży mięsień porusza skrzydłami w dół, mały steruje ruchem w górę, we współdziałaniu  z wagą ptaka. Pióra okrywające skrzydło mają różne zadania. Różne typy piór na skrzydle są ułożone tak, by pokrywały całą powierzchnię i tworzyły gładką, aerodynamiczną płaszczyznę. Pióra też są umiejscowione w taki sposób, by podczas lądowania przepuszczały powietrze. Pióra ogonowe działają jako ster i hamulec. Pierze chroni ptaki przed utratą ciepła i równocześnie jest narzędziem ruchu.

Pióro ma skomplikowaną budowę. Ze skóry wyrasta oś pióra, która w dolnej części nazwana jest dutką. Większa część osi pióra z obu stron obramowana jest chorągiewką, nazywana jest stosiną.

Dla dobrego lotu konieczna jest koordynacja między wielkością skrzydła a wymiarami ciała. Np. nowozelandzka papuga kakapo ma dobrze rozwinięte skrzydła, ale jej ciało jest zbyt ciężkie dla lotu trzepoczącego. Waga kakapo dochodzi nawet do 2,5 kg i ptak ten może latać jedynie na krótkie odległości.

Start i lądowanie

Start z ziemi połączony jest z dużym wydatkowaniem siły. Ptak w krótkim czasie musi osiągnąć takie przyspieszenie, by utrzymać się w powietrzu. Małe ptaki startują bezpośrednio z ziemi – podskakują i odfruwają. Jednak duże i ciężkie muszą używać specjalnej techniki. Albatros wędrowny ważący do 12 kg musi startować pod wiatr, aby osiągnąć dostateczną wyporność. Wiele ptaków biegnie po ziemi, żeby osiągnąć przyspieszenie, inne startują, spadając ze skalistych występów. Ptaki wodne, np. łabędzie, potrzebują długiego pasa startowego na wodzie, aby unieść się w powietrze. Przy lądowaniu konieczna jest zręczność i dobra koordynacja. Grupa piór na przednim skraju skrzydeł służy jako hamulec, a wiele ptaków wykorzystuje pióra ogonowe jako stabilizator i dodatkowy hamulec.

Lot

Ptaki wykorzystują różne techniki lotu. Przy unoszeniu się stosują lot aktywny czy trzepoczący, kiedy mocno machają oboma skrzydłami. Nie poruszają przy tym skrzydłami tylko w górę i w dół, ale najpierw rysują ósemki. Lot trzepoczący jest bardzo męczący, ale jest jedną z najpopularniejszych metod lotu. Powstaje w wyniku rytmicznych uderzeń skrzydeł, podczas których ptak wydatkuje wiele energii. Przy tym locie ptak nie tylko utrzymuje się w powietrzu, ale i przesuwa do przodu. Macha skrzydłami w górę i w dół, a koniuszek skrzydeł rysuje stojące elipsy. Aby oszczędzić energię, ptaki pozostawiają rozłożone skrzydła zawsze między dwiema fazami machania, wówczas szybują lotem ślizgowym, a następnie przyspieszają. By pozostać w powietrzu, wykorzystują też kierunek wiatru.

Latanie ptaków wygląda tak lekko, łatwo i przyjemnie, jednak pozory mylą.