Ból kolan – przyczyny i leczenie

Ból kolan – przyczyny i leczenie

Bardzo często zwłaszcza zawodowi sportowcy lub osoby troszczące się o sprawność fizyczną amatorsko słyszą popularne powiedzenie, że bez bólu nie ma wyników. I chociaż pewnie coś w tym jest, we wszystkim, co robimy, musimy zachować zdrowy rozsądek, żeby nie zrobić sobie krzywdy i nie doprowadzić do poważnych powikłań.

Szczególnie narażone na problemy są kolana, zwłaszcza kobiece. Popularną chorobą dopadającą przedstawicielki płci pięknej jest choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego – uszkodzenie chrząstki, która okrywa końce kości i chroni je przed wstrząsami.

Budowa kolana

Kolana – jedne z największych stawów – są bardzo mocne, mogą jednak wytrzymać tylko określone obciążenia. Pracują ciężej niż inne stawy. Nie tylko dźwigają całe ciało, ale także przenoszą je w górę i w dół, do tyłu, do przodu i na boki niezliczoną ilość razy każdego dnia.

Wiedziałeś, że człowiek 50-letni ma za sobą ponad 120 tysięcy kilometrów – jest to odległość trzykrotnie większą niż obwód Ziemi!

Kolano człowieka to prawdziwy majstersztyk, składający się ze ściśle ze sobą współpracujących elementów. Ruchy wahadłowe możliwe są dzięki trzem kluczowym elementom: kości udowej, kości piszczelowej i rzepce. Ważną rolę odgrywają też więzadła, chrząstki i mięśnie. Gdy stawiamy krok, dolny koniec kości piszczelowej obraca się względem górnego końca kości udowej, a rzepka wślizguje się w rowek na końcu kości udowej, tworząc tarczę ochronną. Chrząstki, niczym poduszki, zmniejszają siłę uderzeń.

W miejscu, gdzie schodzą się duże kości stawu kolanowego, znajduje się łąkotka, będąca klinowatą, włóknisto-chrzęstną poduszeczką o konsystencji gumy. Jej główna rola to amortyzowanie wstrząsów i zapobieganie ocieraniu się kości udowej o piszczelową. Bardzo istotną rolę w stabilizacji kolana mają także mięsień: czworo-głowy z (przodu uda) oraz mięśnie kulszowo-goleniowe (z tyłu).

Kolano nietrudno zniszczyć. Chrząstka nie ma własnych naczyń krwionośnych ani nerwów, nie może się regenerować. W miarę narastania uszkodzeń spowodowanych zużyciem chrząstki, końce kości zostają odsłonięte i narażone na ucisk. Powstają torbiele lub ostrogi, kość trze o kość. Oto przyczyna bólu, zapalenia i niszczenia tkanek. Ból sprawia, że odruchowo oszczędzamy chore miejsce. Prowadzi to do osłabienia podtrzymujących staw mięśni, urazów, przemieszczenia kości i dalszych zniszczeń.

Problemy z kolanami u kobiet – przyczyny

Lekarze twierdzą, że na chorobę zwyrodnieniową stawów kolan dwukrotnie bardziej narażone są kobiety, zwłaszcza te, które jako nastolatki były bardzo aktywne fizycznie. Bezpośredni powód? Zmniejszenie stabilności stawu. Oczywiście kolana panów również się zużywają, ale o wiele wolniej. Co jest przyczyną takiego stanu rzeczy?

• Szersze biodra.

Są bardzo przydatne, gdy trzeba rodzić dzieci, ale sprzyjają urazom kolan. Powodują bowiem, że uda stykają się z goleniami pod stosunkowo dużym kątem. W rezultacie kolana są poddane nierównomiernemu naciskowi, a to zwiększa prawdopodobieństwo i tempo ich zużycia.

• Problem z masą mięśniową. 

U mężczyzn jest ona od początku większa, co oznacza lepszą stabilizację. Kobiety nie tylko mają mniejszą masę mięśniową, ale także z czasem zmniejsza się ona szybciej niż u mężczyzn.

• Estrogeny.

Wykazano, że te żeńskie hormony biorą udział w metabolizmie chrząstki. Wyniki wielu badań dowodzą nawet, że podczas owulacji, gdy poziom estrogenów jest najwyższy, kobiety częściej doznają urazów kolan.

Leczenie bólu kolan

Niezależnie od płci, problem z kolanami ma niekiedy podłoże rodzinne. Do nierównomiernego zużywania się stawów mogą prowadzić takie cechy, jak szpotawość, koślawość kolan (nogi w O lub w X) czy nadwaga. Lekarze pocieszają, że jest szansa na to, by całkiem ustrzec się choroby zwyrodnieniowej stawów. Trzeba tylko unikać urazów kolan – utrzymując prawidłową masę ciała i dbając o odpowiednią aktywność fizyczną. Nawet osoby, które już cierpią na problemy z kolanami, mogą wiele zrobić, by złagodzić ból i poprawić zakres ruchu. Poniżej prezentujemy kilka metod.

Dobre buty

Wysokie obcasy powodują zbyt duży nacisk na kolana. Dobre buty (z obcasem nie wyższym niż 2 cm!) powinny podpierać tuk stopy, mieć miękką podeszwę i sztywny zapiętek (tylną część). Idealne na co dzień byłyby sportowe buty do biegania, które amortyzują mocne uderzenia stóp o ziemię.

Więcej ruchu

Wzmocnienie mięśni (czworogłowego uda, kulszowo-gole-niowych i goleni) sprzyja stabilizacji kolan. Regularnie – i odpowiednio! – ćwicząc, możesz też poprawić elastyczność stawów. Ruch pobudza przepływ płynu maziowego w jamie stawu kolanowego. Najlepsze ćwiczenia to:

• spacery
• maszerowanie w wodzie
• trening na tzw. striderze eliptycznym, skrzyżowaniu stepera z rowerem stacjonarnym
• jazda na rowerze.

Dieta odchudzająca

Zmniejszając masę ciała tylko o 5 kg, aż o połowę obniżasz ryzyko ChZS! Łagodzisz także ból. Dlaczego? Ponieważ ciężar ciała tak się rozkłada. Twój staw kolanowy „myśli”, że schudłaś 20 kg.

Środki przeciwbólowe

Leki przeciwbólowe o jednoczesnym działaniu przeciwzapalnym (tzw. niesteroidowe leki przeciwzapalne NLPZ) umożliwią regularne ćwiczenia.

Joga

Łagodzi ból, zwiększa zakres ruchu, sprzyja relaksowi. W uśmierzaniu bólu na co dzień może pomóc także medytacja i akupunktura.