Czechy
Położenie: państwo w Europie Środkowej, które obejmuje trzy krainy historyczne: Czechy, Morawy i Śląsk Czeski
Powierzchnia: 78 864 km2
Stolica: Praga
Główne miasta: Brno, Ostrawa, Pilzno, Ołomuniec, Liberec, Hradec Krälove
Warunki naturalne
Większość obszaru to wyżyny i góry wchodzące w skład Masywu Czeskiego, który jest platformą otoczoną łańcuchami górskimi. Od zachodu są to: Szumawa, Las Czeski i Rudawy, od północy natomiast Sudety, najwyższe góry w Czechach ze Śnieżką na granicy z Polską. W środku Masywu Czeskiego znajduje się zapadlisko tektoniczne tworzące Nizinę Połabską, przez którą przepływa Łaba, łącząc się z Wełtawą w pobliżu Pragi. Na wschód rozciąga się Wyżyna Czesko-Morawska poprzecinana głębokimi i wąskimi dolinami rzek. Na południu otacza ją szeroka dolina rzeki Morawy. Tutaj znajduje się Brno – historyczna stolica Moraw. Oprócz już wymienionych, głównymi rzekami Czech są: Ohrza, Izera, Morawa, Odra, Olza i Opawa. Na rzekach znajdują się liczne zbiorniki retencyjne czyli zbiorniki utworzone przez przegrodzenie doliny rzeki zaporą, przeznaczone do gromadzenia wody, potrzebnej m.in. do nawadniania przybrzeżnych obszarów bądź do zmniejszania fali powodziowej.
Klimat
Klimat jet umiarkowany ciepły. Średnia temperatura stycznia waha się od -1°C na zachodzie do -3°C na wschodzie, lipca – od 18°C do 19°C. Roczna suma opadów jest stosunkowo niska, szczególnie na otoczonym łańcuchami górskimi Masywie Czeskim i w kotlinach wewnętrznych. W górach wynosi ponad 1000 mm, na pozostałym obszarze 500-800 mm.
Fauna i flora
Znaczne obszary, zwłaszcza te wyżej położone, porastają lasy iglaste i mieszane; bukowo-jodłowo-świerkowe. W górach zaznaczają się piętra roślinne – powyżej lasów rozciągają się hale. W kotlinach Trzebońskiej Budziejowickiej występują rozległe stawy. W Pieszczanach, Mariańskich Łaźniach i Karlovych Varach spotykać można liczne źródła mineralne, w tym cieplice. W Karlovych Varach temperatura wody w gorących źródłach dochodzi do 73°C. W celu ochrony pierwotnej szaty roślinnej i rzadkich gatunków zwierząt tworzone są parki narodowe, w tym największy, karkonoski, o powierzchni 385 km2, oraz liczne rezerwaty leśne, torfowiskowe, geologiczne. Lasy północnych Czech są zagrożone na skutek dużego skażenia środowiska. Czechy są najbardziej zanieczyszczonym państwem w Europie Środkowej.
[tube]http://www.youtube.com/watch?v=CfvgLpQNo_4[/tube]
Historia
w II i I wieku p.n.e. obszar Czech zamieszkiwali Celtowie. Od jednego z celtyckich plemion, Bojów, pochodzi łacińska nazwa państwa – Bohemia. W V wieku podczas wędrówek ludów tereny te opanowali Słowianie. W VII wieku plemiona słowiańskie zjednoczyły się w państwo Samona, głównie po to, aby wspólnie walczyć z chanatem awarskim. W połowie IX wieku na obszarze Moraw i Słowacji powstało państwo wielkomorawskie. W centralnych Czechach w tym czasie władzę sprawował ród Przemyślidów. W IX-X wieku dokonano chrystianizacji państwa. Przemyślidzi w połowie następnego wieku zjednoczyli plemiona czeskie, tworząc państwo pozostające w zależności lennej od cesarza niemieckiego. Jednakże Przemysł Ottokar I wykorzystał przejściowe osłabienie cesarstwa i w roku 1198 koronował się na króla Czech.
Po wygaśnięciu dynastii Przemyślidów w 1306 roku na tron czeski wstąpił Jan Luksemburski (1296-1346), którego syn, Karol I (1316-1378), został cesarzem niemieckim (1355). Na czas jego panowania Praga stała się stolicą cesarstwa. Wcześniej, w 1348 roku, powstał w Pradze pierwszy w Europie Środkowej uniwersytet. Przewaga Niemców wśród wielkich feudałów i patrycjatu miejskiego doprowadziła do konfliktów i wystąpienia w roku 1402 Jana Husa, czeskiego reformatora religijnego, broniącego narodowości i języka czeskiego. Za głoszenie swoich poglądów religijnych Jan Hus został spalony na stosie. W 1471 roku, po śmierci Jerzego z Podiebradu, Czesi ofiarowali koronę królewiczowi polskiemu, Władysławowi Jagiellończykowi, którego syn Ludwik II, król Czech i Węgier, umarł w 1526 roku bezpotomnie. Na mocy układu wiedeńskiego z 1515 roku tron objął władający Austrią Ferdynand II Habsburg. Zapoczątkowało to tworzenie się wielonarodowej monarchii habsburskiej.
Pod koniec XVIII wieku zaznaczyły się w Czechach dążenia do odrodzenia narodowego. Tomaś Garrigue Masaryk założył w 1900 roku Czeską Partię Ludową, a piętnaście lat później rozpoczął kampanię polityczną przeciwko Austrii, zmierzającą do utworzenia niezależnej Czechosłowacji, co nastąpiło w październiku 1918 roku. Pomyślny rozwój nowego państwa trwał do II wojny światowej. W marcu 1939 roku Niemcy utworzyli na terenie Czechosłowacji tzw. Protektorat Czech i Moraw, będący pod ich okupacją. Niecałe trzy lata po wojnie władzę w kraju objęła partia komunistyczna, której rządy skończyły się dopiero w listopadzie roku 1989 w wyniku tzw. aksamitnej rewolucji. Separatystyczne ambicje Słowaków doprowadziły do podziału państwa. 1 lutego 1993 roku powstała niezależna Republika Czeska. Historia Czech często się splatała z historią Polski, począwszy od przyjęcia chrztu w 966 roku przez Polskę od Czech, poprzez wspólnych władców (np. Wacław II) i stosunki polityczne, które układały się różnie, nie zawsze najlepiej.
Kultura i sztuka
Literatura czeska, od XIV wieku powstająca w języku narodowym, wydała wiele wspaniałych dzieł. Największą sławę zdobył Jaroslav Haśek (1883-1923) powieścią „Przygody dobrego wojaka Szwejka”, wielokrotnie przenoszoną na deski teatru i na ekran. Inni wybitni twórcy o sławie międzynarodowej to m.in. Jaroslav Seifert, laureat Nagrody Nobla z 1984 roku za twórczość poetycką, Bohumil Hrabal, Milan Kundera i Vaclav Havel, twórca dramatów. Muzyka czeska doszła do znaczenia na arenie międzynarodowej w drugiej połowie XIX wieku. Twórcą stylu narodowego stał się Bedfich Smetana (1824-1884), wybitny kompozytor poematów symfonicznych i opery narodowej „Sprzedana narzeczona”. Drugim mistrzem muzyki narodowej był Antonin Dvorak (1841-1904). Osobny rozdział w dorobku kulturalnym Czech zapisali wybitni twórcy filmowi, zwłaszcza zaś reżyserzy: Kareł Kachyna, Jifi Menzel czy najwybitniejszy z nich Milos For-man (tworzący od lat w Stanach Zjednoczonych), którego filmy amerykańskie zdobyły najwyższe wyróżnienia Amerykańskiej Akademii Filmowej (.Amadeusz” otrzymał 7 Oscarów w 1984 roku, a „Lot nad kukułczym gniazdem” z roku 1975 wyróżniony został 5 Oscarami).
Atrakcyjne miejsca
Oprócz malowniczo położonych ośrodków wypoczynkowych, w tym znanych uzdrowisk z ciepłymi źródłami, atrakcją dla turystów jest Wielka Pardubicka, przeszkodowa gonitwa konna na dystansie 7200 m, rozgrywana corocznie na torze w Pardubicach. Czechy szczycą się też licznymi zabytkami najwyższej klasy. Stolica Czech zwana jest z tego powodu „złotą Pragą”. Najbardziej znane są Hradczany, dawny pałac królewski z XIV-XVIII wieku, a obecnie siedziba prezydenta. Na wzgórzu hradczańskim znajduje się gotycka katedra Świętego Wita. W Pradze można zobaczyć też słynny XIV-wieczny most Karola, ratusz staromiejski z XIV-XIX wieku, renesansowe pałace, liczne barokowe kościoły, m.in. kościół Zbawiciela (1578-1581), także kościoły rokokowe, w tym Świętego Mikołaja na Małej Stranie (1703-1753). Równie cenne są zabytki architektury świeckiej, m.in. secesyjna zabudowa ulicy Paryskiej, słynny Uniwersytet Karola, liczne teatry i muzea.
[tube]http://www.youtube.com/watch?v=rzsfr5LO1WE[/tube]