Dania

Dania

Położenie: jest to państwo w północno-zachodniej Europie na Półwyspie Jutlandzkim i na ponad 480 wyspach, w tym ok. 100 zamieszkanych. Największe z nich: Zelandia, Fionia, Nordjylland, Lolland, Bornholm, Falster, Langeland. Do Danii jako obszary autonomiczne należą też: Grenlandia – największa wyspa na Ziemi i Wyspy Owcze
Powierzchnia: 43 094 km2
Stolica: Kopenhaga
Główne miasta: Arhus, Odense, Alborg, Es-bjerg, Randers, Kolding

Warunki naturalne

Teren jest mało zróżnicowany. Dominują tu niziny o rzeźbie polodowcowej ukształtowanej w plejstocenie, z wieloma jeziorami, wzgórzami morenowymi i sandrami. Zachodnią Jutlandię pokrywają liczne rozległe bagna, wybrzeże natomiast jest płaskie i piaszczyste lub klifowe. Znajdują się tutaj również liczne jeziora nadbrzeżne. Linia brzegowa wschodnich wybrzeży Półwyspu Jutlandzkiego jest dobrze rozwinięta. Na tym obszarze występują wzgórza moren czołowych. Rzeki są krótkie, zasobne w wodę. Lasy zajmują 8 % powierzchni kraju.

Klimat

Klimat w Danii jest umiarkowany morski; średnia temperatura w lutym od 0°C do -1°C, w lipcu od 15°C do 17°C. Zachodnie wybrzeże Jutlandii nawiedzają częste sztormowe wiatry zachodnie. Im dalej na wschód, tym oddziaływanie Oceanu Atlantyckiego stopniowo słabnie, a klimat staje się bardziej kontynentalny.

[tube]http://www.youtube.com/watch?v=4L9cLx3EKSE[/tube]

Fauna i flora

W zachodniej Jutlandii znajdują się rozległe wrzosowiska i torfowiska, naturalna roślinność jest tylko w rezerwatach, występują tu lasy dębowe lub dębowo-brzozowe, na wyspach bukowe.

Historia

W V i VI wieku na Półwyspie Jutlandzkim osiedlili się Normanowie – plemiona duńskie z południa Skandynawii. Od IX w. do połowy XI w. duńscy wikingowie podejmowali wyprawy do wybrzeży zachodniej Europy, siejąc spustoszenie w krajach, na które napadali, i biorąc bogate łupy. W IX wieku kroniki odnotowują pierwszego historycznego władcę wikingów – był nim król Gotfred. Za jego panowania rozpoczęto budowę wałów granicznych, tzw. danewerku. Przed X w. państwo duńskie składało się z wielu państewek. Od X w. zaczęło się ich jednoczenie. Faktowi temu sprzyjało przyjęcie chrześcijaństwa. Chrystianizacja Danii, rozpoczęta w IX wieku, zakończyła się w I połowie XI w. Po zjednoczeniu państewek rozpoczęła się era podbojów. W ich wyniku Dania zajęła część Anglii, Holsztyn, Hamburg i Lubekę, a także częściowo Meklemburgię, Pomorze, Rugię i Estonię.

Za panowania Małgorzaty I (1363-1412) w wyniku unii kalmarskiej (związek Danii, Norwegii i Szwecji zawarty w 1397 r. w Kalmarze, na mocy którego państwa te miały wspólnego władcę i zobowiązały się do wspólnego prowadzenia wojen) prawie cała Skandynawia została podporządkowana koronie duńskiej. Unia przetrwała do 1523 roku Właśnie w tym czasie z unii wystąpiła Szwecja. Wiek XV cechuje się rozwojem gospodarczym i kulturalnym kraju. Rok 1536 to data wprowadzenia luteranizmu, jednej z dwóch głównych do dziś religii w kraju. W XVI i XVII w. Dania rozpoczęła ze Szwecją, długotrwałe wojny o Inflanty. W wojnie polsko-szwedzkiej opowiedziała się po stronie Polski jako sprzymierzeniec króla Jana Kazimierza. W 1660 r. wprowadzono w Danii monarchię dziedziczną. W 1778 r. zniesiono poddaństwo i przeprowadzono uwłaszczenie chłopów.

XVIII wiek to wspaniały rozkwit duńskiego handlu kolonialnego. W wieku XIX znaczenie polityczne i gospodarcze Danii osłabło – państwo straciło wszystkie zdobyte wcześniej ziemie, w tym Norwegię, Szlezwik, Holsztyn i Lauenburg. W 1849 roku powstał dwuizbowy parlament oraz uchwalono konstytucję. Ograniczono w niej zakres władzy głów koronowanych, przenosząc ją na parlament. Od 1864 r. Dania jest państwem neutralnym. Podczas II wojny światowej była okupowana przez Niemcy. Od 1945 r. jest członkiem ONZ. Od 1972 r. na duńskim tronie zasiada królowa Małgorzata II, a państwo duńskie jest uważane za wzorowe, jeśli chodzi o prawa i bezpieczeństwo socjalne obywateli. Dania łaskawa była także dla Polaków. Przygarnęła pierwszych emigrantów już w latach 1893-1929. Była to emigracja zarobkowa. Następna fala emigracyjna ruszyła po II wojnie światowej oraz po 1968 r. W Danii działają liczne organizacje polonijne, m.in. Związek Polaków w Danii, założony w 1933 r., a reaktywowany po wojnie.

Kultura i sztuka

Architektura, malarstwo i rzeźba, muzyka i literatura kształtowały się pod jednoczesnym wpływem kultury skandynawskiej i zachodnioeuropejskiej, zwłaszcza niemieckiej i niderlandzkiej, a także francuskiej i angielskiej. Okres reformacji przyniósł rozkwit literatury w języku duńskim. Najbardziej znanym pisarzem duńskim jest Hans Christian Andersen (1805-1875), autor baśni zaliczanych do klasyki światowej. Jednym z najwybitniejszych przedstawicieli klasycyzmu był rzeźbiarz Bertel Thorvaldsen (ok. 1770-1844), w Polsce znany jako autor pomników księcia Józefa Poniatowskiego i Mikołaja Kopernika. Współcześnie Dania słynie ze znakomitej sztuki użytkowej – wzornictwa przemysłowego, meblarstwa, ceramiki i wyrobów ze srebra.

Atrakcyjne miejsca

Ribe — romańska katedra (XII 1 w.), klasztor Benedyktynów (XV w.), ratusz (XVI w.); Helsing0r – zamek Kronberg (XVI w.); Kopenhaga – pałac Amalienborg (XVIII w., siedziba królewska), Christiansborg (XVIII-XIX w.), Charlottenborg (XVII w., obecnie siedziba Akademii Sztuk Pięknych), Rosenborg (pocz. XVII w., mieszczą się tam obecnie królewskie zbiory sztuki); kościoły, w tym: Św. Piotra (XVI-XIX w.), św. Ducha (XVI-XVIII w.), Marmurowy (XVIII w.), giełda (XVII w.), a także liczne muzea ze znakomitymi zbiorami sztuki, m.in. sztuki starożytnej, malarstwa francuskiego i sztuki duńskiej.

[tube]http://www.youtube.com/watch?v=m31_zWfPJt0[/tube]