Finlandia – kraj tysiąca jezior

Finlandia – kraj tysiąca jezior

Położenie: jest to państwo w Europie Północnej leżące nad Morzem Bałtyckim
Powierzchnia: 338 145 km2
Stolica: Helsinki
Główne miasta: Tampere, Turku, Oulu, Es-poo, Vantaa, Lahti, Kotka

Warunki naturalne

Południe oraz zachód kraju leży pomiędzy dwiema zatokami Morza Bałtyckiego, Zatoką Fińską i Botnicką. Na lądzie Finlandia graniczy ze Szwecją od północnego zachodu, z Norwegią od północy i z Rosją od wschodu. Wyspy Alandzkie są położone na zachód od wybrzeży Finlandii. Z ogólnej liczby 6500 tylko 80 jest zamieszkanych. Na północnym zachodzie wznoszą się Góry Skandynawskie z najwyższym szczytem kraju Haltia-tunturi, który ma wysokość 1328 m n.p.m. Laponia leży najdalej na północ, znajduje się już za kołem podbiegunowym. Powierzchnię Finlandii ukształtował lodowiec; na lekko pofalowanej nizinie, od północy i południa opasanej morenami czołowymi, znajduje się Pojezierze Fińskie z około 60 tys. jezior, które zajmują jedną dziesiątą powierzchni kraju, dlatego właśnie Finlandię nazywa się „krajem tysiąca jezior”.

Klimat

Klimat w Finlandii jest umiarkowany chłodny, na południu morski, zaś na północy kontynentalny. Na obszarach leżących za kołem podbiegunowym północnym klimat jest bardzo ostry z mroźnymi zimami. Temperatura wzrasta tam tylko w czasie krótkiego polarnego lata, trwającego w czasie dnia polarnego (w czerwcu i lipcu słońce nie zachodzi przez wiele kolejnych dni i nocy). Długie zimy, duża ilość opadów śniegu skuwają lodem rzeki, jeziora i wody przybrzeżne na około 4-5 miesięcy; od połowy listopada do kwietnia. Bliżej południa na klimat łagodząco wpływa bliskość morza. Średnie temperatury w lutym na północy od -12°C do -16°C oraz -8°C na południu; w lipcu 13-15°C na północy i 16-17°C na południu. Roczna suma opadów to około 500-600 mm.

[tube]http://www.youtube.com/watch?v=3LBQs8HFVn8[/tube]

Fauna i flora

Dwie trzecie obszaru pokryte są przez gęste lasy iglaste, przeważnie sosnowo-świerkowe w części środkowej i na północy kraju, a na południu mieszane. W Laponii występują przede wszystkim lasy brzozowe. Na Dalekiej Północy rozciąga się tundra, w której drzewa rosną coraz rzadziej, a ich miejsce stopniowo zajmują mchy, porosty i malina moroszka. Lasy są schronieniem dla żyjących tutaj rysi, wilków, niedźwiedzi brunatnych, łosi. Na północy żyją renifery, a w rzekach pstrągi i łososie.

Historia

W neolicie ziemie, które dzisiaj należą do Finlandii zamieszkiwane były przez plemiona koczownicze zajmujące się myślistwem i zbieractwem, a potem przez Lapończyków i Finów. W drugiej połowie XII w. królowie szwedzcy rozpoczęli podbój Finlandii. Motywem była między innymi chrystianizacja tych obszarów. Pojedynczy misjonarze docierali do Finlandii już w wieku XI. W 1284 roku powstało księstwo Finlandii, które zostało oficjalnie przyłączone do korony szwedzkiej. Pod panowaniem Szwecji Finlandia pozostawała aż do XIX w., kiedy w wyniku wybuchu wojen rosyjsko-szwedzkich powoli przeszła pod panowanie rosyjskie. W 1809 roku, zwyciężając Szwedów, car Aleksander I przyłączył Finlandię do Rosji jako księstwo autonomiczne, jednocześnie zagwarantował jej dosyć sporą swobodę polityczną. Propagował też szersze używanie języka fińskiego, do tamtego czasu był to przede wszystkim język chłopstwa. Gospodarka kraju zaczęła się rozwijać. Monarsze rosyjskiemu zależało na osłabieniu związków Finlandii ze Szwecją. Polityka ta przyczyniła się równocześnie do rozbudzenia pośród Finów poczucia wspólnoty narodowej i kulturalnej, a także patriotyzmu.

Następny car, Mikołaj II, próbował zrusyfikować kraj, co jednak dało jednak odwrotny skutek; wszystkie warstwy społeczne zjednoczyły się w walce z zaborcą. Wybuch w Rosji rewolucji październikowej w 1917 r. dał Finom szansę na odzyskanie niepodległości, co nastąpiło w 1919 r. Dwa lata wcześniej mieszkańcy Wysp Alandzkich próbowali przyłączyć się do Szwecji, gdyż od wieków związani byli z nią ekonomicznie oraz kulturowo. W 1920 roku Finlandia przyznała im autonomię, ale nie pozwoliła się odłączyć. Do dzisiejszego dnia wyspy te mają specjalny status, między innymi język szwedzki jest tam obok fińskiego drugim językiem urzędowym. W 1939 r. na mocy paktu z Niemcami Związek Radziecki zaatakował Finlandię i zajął większą część Karelii z miastem Wyborg.

Finlandia chciała odzyskać stracone tereny, dlatego stanęła w latach 1941-1944 po stronie Niemiec. Po wojnie zmuszona była płacić Związkowi Radzieckiemu wielkie reparacje i dlatego popadła w uzależnienie gospodarcze oraz polityczne od potężnego sąsiada. Chcąc zachować gospodarkę wolnorynkową i demokrację, prowadziła politykę, której zadaniem było nienarażanie się Związkowi Radzieckiemu. Tak właśnie powstało pojęcie „finlandyzacji”, które w słowniku politycznym oznacza stan ograniczenia przez wielkie mocarstwo swobody politycznej innego państwa przy równoczesnej znacznie słabszej ingerencji w politykę wewnętrzną. Dziś Finlandia jest państwem o wysokim standardzie życia.

Kultura i sztuka

Sztuka fińska kształtowała się pod wpływem sztuki skandynawskiej, przede wszystkim szwedzkiej, niemieckiej i rosyjskiej, przy znacznym wpływie sztuki ludowej. W architekturze, począwszy od gotyku, charakterystyczne są kościoły wiejskie z dzwonnicą, zbudowane z kamienia i zdobione polichromią z wzorami ludowymi. Współcześnie Finlandia słynie ze wspaniałego wzornictwa przemysłowego, głównie z mebli, szkła i ceramiki. Wysoki poziom reprezentuje sztuka plakatu. W muzyce najwybitniejszym przedstawicielem stylu narodowego był Jean Sibelius (1865-1957), autor między innymi poematu symfonicznego „Finlandia”. O literaturze narodowej można dopiero mówić z chwilą przetłumaczenia na język fiński Pisma Świętego w XVI wieku. Wcześniej dominowała twórczość w języku szwedzkim i łacińskim. Najważniejszym momentem było opublikowanie w 1835 roku fińskiego eposu narodowego „Kalewala”, będącego zbiorem legend i pieśni ludowych, połączonych w całość przez Eliasa Lonnrota. Ogólnoświatowy rozgłos zyskali Mika Waltari, zwłaszcza powieściami historycznymi (m.in. „Egipcjanin Sinuhe”), oraz pisarka dla dzieci Tove Jansson, autorka opowieści o Muminkach.

Atrakcyjne miejsca

Ciekawe miejsca to przede wszystkim Laponia, kraina znajdująca się za kołem podbiegunowym, z siedzibą Świętego Mikołaja. Finlandia to kraj najczystszego w Europie powietrza, który przyciąga turystów szukających kontaktu z nieskażoną, bujną przyrodą, chociaż niekorzystny wpływ miała na nią katastrofa w Czarnobylu. Ponadto w stolicy kraju, Helsinkach, uwagę zwracają nie tylko budowle klasycystyczne, ale także nowoczesne, m.in. stadion olimpijski. W Kotce obejrzeć można cerkiew z XVIII wieku, kościół ewangelicki z XIX wieku i z tegoż wieku budowle użyteczności publicznej, a w Turku romańsko-gotycką katedrę, zamek z XIII-XVI wieku oraz muzea.

[tube]http://www.youtube.com/watch?v=qYVaouiMraQ[/tube]