Kobieta dawniej i dziś

kobieta

Kobieta dawniej i dziś

Ideał kobiety, kobiecego piękna na przestrzeni wieków uległ znacznej zmianie. Dawniej liczyło się szlacheckie pochodzenie, dobre wykształcenie, skromność i cnota, a dziś kobieta pokazuje się jako silna jednostka, świetnie radząca sobie w świecie zdominowanym przez mężczyzn.

Z czego wynikała taka sytuacja kobiety przed wiekami i z jakiego powodu zaczęła się zmieniać? Rozważamy poniżej.

Wzorce postaci kobiecych

Postacie kobiece już od zarania dziejów miały z góry określone miejsce w strukturze rodziny, jak i w społeczeństwie. W najważniejszym dziele dla kultury europejskiej, jakim jest Biblia, wyraźnie można dostrzec dominację patriarchatu: mężczyzna to mąż, przywódca, opoka, a niewiasta to przede wszystkim matka i żona. Uwidocznia się to również w maskulinizacji postaci Boga – Jahwe to patriarchalny ojciec, opiekun ludzi. Wszystko stworzył sam człowiek, nadał i przypisał cechy męskie Bogu (dlaczego nie kobiece, pozostanie to tajemnicą prawdopodobnie na zawsze). Uwarunkowania społeczno-kulturowe powstania Biblii umieściło kobietę w tle, poddaną woli męża i ojca, często bezimienną osobę. Ewa miała być tą, która skazała ludzkość na życie w pracy, pocie czoła, z dala od raju, z jej winy (jak dowodzono) powstał grzech oraz, co ważne, została stworzona z żebra Adama jako „ta druga”. Ze względu również na swoją urodę dziewczyna stała zawsze na straconej pozycji, jeśli chodziło o występki małżeńskie. Mężczyzna miał pełną władzę i jemu np. za zdradę groziła tylko chłosta, podczas gdy kobieta traciła życie (tak było za czasów biblijnych).

Również kultura antyczna Grecji i Rzymu przyczyniła się do pewnej niechęci wobec kobiet. Traktowane były z lekceważeniem, przedmiotowo, uważane za istoty naiwne i ciekawskie (pejoratywnie). Niewiasty nie posiadały własnych majątków, dlatego były uzależnione od mężów, ich fortun. Dodatkowo, miały ograniczoną zdolność zarządzania sobą do tego stopnia, że nawet dzieci w razie rozwodu należały do ojca. To cztery ściany domu ograniczały pole „władzy” niewiast, tam tylko mogły się spełniać jako kapłanki domowego ogniska i czułe opiekunki. Niewątpliwie nałożenie się obu tych tradycji tkwi u podłoża rosnącej niechęci do kobiet i ich dyskryminacji w wiekach późniejszych i czasach nowożytnych.

Kobiety na dworach

Wieki kolejne to czasy, w których nadal w znacznym stopniu dyskryminowano kobietę, ale pojawiało się też coraz więcej wyjątków od tej reguły. Średniowiecze to epoka, w której kontynuowano wykluczenie niewiast z życia naukowego. Swoiste spełnienie osiągały one, działając na dworze królewskim, gdzie rozkwitało życie towarzyskie. Ich urok łagodził obyczaje, wprowadzał piękno i harmonię w świat męski. Kobieta stawała się wytworną damą. Mężczyźni musieli zabiegać o jej względy honorowymi walkami, nieraz tracąc w czasie ich trwania życie. Dama stała się głównym tematem średniowiecznej literatury, a także sztuki. Można stwierdzić, że od tamtej pory zaczęto podnosić status kobiet. Stawały się wielkimi damami, władczyniami. Okazywało się, że potrafią jednak racjonalnie myśleć i działać, kierować  państwem z pomocą innych.

Wieki od XVI do XVIII to okres wzmożonych dyskusji na temat kobiet, ich natury, zalet i wad, statusu społeczno-prawnego, miejsca w rodzinie, społeczeństwie i państwie. Kolejne stulecia zaczęły bardziej cenić kobietę jako pracownicę i wytwórczynię dóbr społecznych, ale ciągle wiele zależało od okoliczności i momentu w historii oraz grupy społecznej, w której żyły. To miejsce zajmowane w strukturze rodziny (panna, mężatka, wdowa) zaczęło określać pozycję i możliwości niewiast. Istotnym faktem stało się to, że zostały one wyeliminowane z edukacji i życia politycznego, egzystowały jako „ozdoby” życia salonowego, towarzyskiego, umilające czas innym.

Kobieta w dobie romantyzmu bywała również kobietą destrukcyjną, odbiegającą od kanonu dobroci i piękna, ale nawet mimo to stawiano ją na piedestale i otaczano tajemniczością. Niewiasty przedstawiano więc także jako niezwykłe istoty, wyalienowane ze świata rzeczywistego, a istniejące w wyobraźni twórcy, pisarza czy poety. Wiązało się z tym sformułowanie określenia, że kobieta w tej epoce została przedstawiona i stworzona tylko do miłości, wielbienia, i to stawało się celem młodych twórców, co poniekąd krzywdziło realną miłość. Tęskniło się i pragnęło wówczas wyimaginowanej postaci, nie zwracając uwagi na kobiety wokół, na ich ziemskie zajęcia, codzienne prace. Wymagano niezwykłości, cudowności, emanacji niezwykłego ducha, natchnienia, a w rzeczywistości nie odnajdywano takich cech.

Chciałoby się wrócić czasem do czasów romantyzmu i być tak uwielbianą. Z drugiej jednak strony, kiedy spojrzymy na wieki, w których kobieta nie miała żadnych praw, powinnyśmy cieszyć się, że żyjemy w tych, a nie innych latach.

Reply