Przyprawy pod lupą: tymianek pospolity
Przyprawy pod lupą: tymianek pospolity
Tymianek (Thymus vulgaris) jest wiecznie zieloną krzewinką z rodziny wargowych. Ojczyzną jego są kraje śródziemnomorskie, ale można go uprawiać także w innych strefach klimatycznych.
Do Polski tymianek został sprowadzony za czasów królowej Bony.
Jak uprawiać tymianek?
Tymianek rozmnaża się z nasion. W uprawie na dużą skalę nasiona wysiewa się wprost do gruntu, ale lepsze rezultaty uzyskuje się w uprawie z rozsady, stosowanej przez amatorów. W marcu lub kwietniu nasiona wysiewa się do doniczek, przysypuje ziemią, a następnie przykrywa folią.
Doniczki ustawia się w jasnym miejscu i dba 0 należytą wilgotność podłoża. Rozsadę wysokości 6-10 cm wysadza się na stałe miejsce w połowie maja w odstępach 30 x 30 cm.
Do celów kulinarnych oraz leczniczych 4-osobowej rodzinie wystarczą 2-3 rośliny, ale jeśli chcemy, by wyglądały dekoracyjnie, powinniśmy wysadzić ich kilka w grupie.
W uprawie tymianku ważne jest właściwe przeprowadzenie zbioru ziela. W pierwszym roku uprawy ścina się je tylko raz w czasie kwitnienia. W następnych latach zbiór można powtórzyć, nie później jednak niż w połowie września.
Jak działa tymianek?
Przyprawą i surowcem do wytwarzania leków jest wysuszone, otarte i pozbawione zdrewniałych łodyg ziele tymianku. Dzięki olejkowi eterycznemu, którego głównymi składnikami są tymol i karwakrol, oraz dużej ilości związków garbnikowych (około 10 %) odznacza się ono silnym, charakterystycznym zapachem oraz gorzkawym palącym smakiem.
Zioła sprzedawane w sklepach różnią się zapachem, w zależności od kraju pochodzenia. W tymianku niemieckim dominuje karwakrol, o bardzo ostrym aromacie, zaś w tymianku francuskim (uprawianym także u nas) przeważa tymol, pachnący znacznie łagodniej. Obydwa te składniki mają silne działanie bakteriobójcze. Tymianek reguluje florę bakteryjną układu pokarmowego człowieka i ma szerokie zastosowanie kulinarne. Komponuje się dobrze z innymi przyprawami, np. bazylią, czosnkiem, pieprzem, i dlatego wchodzi w skład wielu mieszanek przyprawowych.
Tymianek należy do podstawowych przypraw kuchni włoskiej, francuskiej i greckiej, ale i u nas w ostatnich latach wyraźnie zyskał na popularności. Stosuje się go do sosu pomidorowego, pizzy i różnych sałatek. Włosi dodają go także do dań z ryb i ciemnego mięsa. Tymianku używa się też do aromatyzowania octu, koktajli i win ziołowych.
