Sezonowa zmiana koloru u zwierząt

Sezonowa zmiana koloru u zwierząt

Zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego zwierzęta sezonowo, na przykład na zimę, zmieniają kolor? Z czego może to wynikać?

Zapewne domyślasz się odpowiedzi – latem mają bure lub płowe futra, natomiast zimą białe, w dodatku grubsze, aby nie mogły ich zauważyć wśród śniegowych zasp czujne ślepia ich naturalnych wrogów. Zima to bowiem czas, kiedy zwierzęta muszą zdobywać szczególnie dużo pożywienia i energii, aby przeciwstawiać się wszechobecnemu zimnu i dotrwać do wiosny.

Gronostaj

Gronostaj, ciągle głodny i niebezpieczny drapieżnik, węsząc pośród gałęzi i białego puchu, poszukuje myszy, nornic i innych gryzoni, które ukryły się w korytarzach wydrążonych pod śniegiem. Drapieżca jest dostatecznie mały i zwinny, aby móc niekiedy wślizgnąć się do znalezionej norki i zdobyć pożywienie. Co ciekawe, nie pogardzi też większymi ofiarami, jak ptaki, zające. Jednak nie on jeden jest głodny.

Sowy, jastrzębie i inni powietrzni łowcy atakują niespodziewanie z góry, zazwyczaj celując w głowę upatrzonej ofiary. Głowę rozpoznają po ciemnej plamce nosa. To prosta, zwykle niezawodna wskazówka. Gronostaj potrafi jednak wykpić się myśliwym – czarny punkt migający na śniegu to nie jego nos, ale czubek ogona. Celujący tuż za „nosem” drapieżnik chybia, a gronostaj uchodzi z życiem.

Latem taki trik by się nie sprawdził, biały zwierzak byłby bardzo widoczny w zielonkawobrązowym poszyciu lasu i skazany na śmierć. Dlatego z nastaniem wiosny gronostaje zmieniają futro na brązowe, przystosowane do okoliczności. Sezonowe linienie pozwala wymienić włosy i wraz z nimi „niemodny” kolor. Z tego udogodnienia korzystają też inne drapieżniki. Zmiana futra na białe jest pożyteczna tylko tam, gdzie zimy są śnieżne i długie – dlatego dotyczy jedynie drapieżników ze wschodniej i północnej Europy. Te z południa i zachodu są brązowe przez cały rok.

Zając bielak

Podobnie inne zwierzęta, np. zające bielaki, które nie są drapieżnikami, ale raczej ofiarami, mają kolor dostosowany do potrzeb i pory roku. Zazwyczaj bielaki zmieniają barwę co sezon, ale te z Arktyki pozostają białe przez cały rok, zaś np. te z Irlandii – przez cały rok są burobrązowe. Białe na śniegu lub bure wśród traw, mogą czuć się bezpieczne. Najgorszy dla nich jest stan przejściowy, kiedy są łaciate.

Zając bielak latem….

… i prawie niewidoczny zając bielak w zimowej szacie.

Korzyści ze zmiany sierści

Zimowa sierść jest nie tylko innego koloru i nie tylko pomaga uniknąć drapieżnika i ukryć się wśród śniegu, ale z reguły jest też bardziej gęsta i dłuższa niż letnia.

Renifery nie zmieniają barwy radykalnie, stają się na zimę tylko nieco jaśniejsze. Są za to o wiele bardziej puszyste – pomiędzy ich włosami okrywowymi wyrastają dodatkowe, gęste włosy wełniste, które jak ciepła kołdra chronią przed zimnem.

Jak pierzyna działają też jedwabiste, białe pióra pardw, sów śnieżnych i innych arktycznych ptaków. Izolatorem termicznym jest powietrze uwięzione pomiędzy piórami, które wyrastają nawet na palcach.

Sowa śnieżna

Biała szata nie tylko zimą

Ciepła szata w kolorze śniegu przydaje się zwierzętom nie tylko sezonowo. Foki grenlandzkie rodzą się białe i puchate jak maskotki.

Młoda foka grenlandzka

Foki są zupełnie bezbronne i nie potrafią jeszcze pływać, leżą na śniegu, tyją i czekają, aż matka przypłynie je znów nakarmić. Dopóki nie podrosną, ich jedyną szansą jest gwarantowana przez białe futro „niewidzialność”. To ich strój dziecięcy, nie zimowy – jako dorosłe foki będą szaroczarne niezależnie od pory roku.

Wielu mieszkańców Północy przez cały rok korzysta z zalet białego umaszczenia. Żyjące w północno-zachodniej części Ameryki Północnej kozły śnieżne są przez całe życie pokryte białą lub kremową wełną. Żyją w wysokich górach, gdzie łatwo wtapiają się w tło wśród szarych skał, plam zieleni i jasnych połaci zalegającego na zboczach śniegu.

[tube]https://www.youtube.com/watch?v=nHykh4efLgk[/tube]

Również arktyczne walenie – białuchy – pozostają przez całe życie białe jak kawały lodu unoszącego się w wodzie. W przyrodzie biel nie jest wcale niepraktycznym kolorem.

 Białucha